راه توده                                                                                                                                                          بازگشت

 

 

مصاحبه اومانیته با اریک رولو
لولوی مقوائی
اسلامگرائی
در کشورهای عرب

ترجمه جعفرپویا

 

اومانیته، روزنامه كمونیست های فرانسه، گفتگویی انجام داده است با اریك رولو، روزنامه نگار و دیپلمات فرانسوی كه خود در مصر متولد شده است. محور این مصاحبه وضعیت مصر و نقش اخوان المسلمین در آن است.

- اومانیته: اخوان المسلمین كیستند؟

- اریك رولو: افسانه های زیادی در اطراف این گروه ساخته شده است. این سازمان در سال 1928 توسط یك اموزگار جوان بنام "حسن البنا" پایه گذاری شد. این نخستین بار در جهان عرب بود كه مذهب با سیاست پیوند می خورد. اخوان المسلمین دو هدف داشتند: اسلامی كردن جامعه مصر و مبارزه با اشغالگران بریتانیائی. آنان بسیار ضد استعمار و در عین حال از نظر اجتماعی بسیار واپسگرا بودند، بویژه در مورد زنان و اقلیت ها. بعدها، این جنبش در دیگر كشورهای عربی گسترش یافت و بسیاری از جنبش های اسلامی مانند حماس در فلسطین از آن الهام گرفتند. اما الهام گرفتن با تقلید كردن فاصله بسیار دارد. در هر یك از این جنبش ها شرایط ویژه كشوری كه در آن فعالیت می كرد بازتاب یافت. چنانكه آ.كا.پ تركیه حماس فلسطین و یا النهضت تونس نیست.

 

- دلیل ترس از این گروه بدلیل توسل آنان به خشونت است؟

- آنان از سال های 1970 با خشونت وداع كردند. اما این درست است كه پیش از آن به شماری ترور سیاسی دست زدند. یكی از اخوان المسلمین بود كه "فهمی نقراشی" را دسامبر 1948 ترور كرد. رژیم مصر با محاکمه و اعدام حسن البنا در 12 فوریه 1949 به این ترور پاسخ داد. پس از آن و با روی كار آمدن ناصر در دهه 50 میلادی كه اخوان المسلمین برای ترور او نیز تلاش كردند، هوادران این جنبش تحت تعقیب قرار گرفتند و سركوب شدند. سركوب این جنبش همچنان و بویژه پس از روی كار آمدن مبارك ادامه یافت. وی هزاران تن از هواداران اخوان المسلمین را دستگیر كرد كه برخی از آنان در زیر شكنجه كشته شدند. مبارك از این جنبش كه در سراسر كشور شاخه دوانده بود بسیار وحشت داشت.

 

- آیا آنان نبودند كه سادات را در 1981 ترور كردند؟

- نه. سادات را گروه رادیكال جهاداسلامی مصر ترور كرد تا سیاست نزدیكی با اسرائیل را متوقف كند. در كنار اخوان المسلمین گروه های اسلامی دیگری هم بوجود آمدند كه برخی ناشی از شكاف و انشعاب در اخوان المسلمین بود كه دست به ترور زدند. مثلا جماعت اسلامی كه مسئول بمب گذاری سال 1997 بود. ایمن الظواهری مرد شماره دو القاعده بنیان گذار این سازمان مسلح بود كه منحل اعلام شده است. همه این سازمان ها منحل شده اند و بنظر نمی رسد كه القاعده در مصر حضوری داشته باشد. اخوان المسلمین نیز همانطور كه گفتم چهل سال است كه دست از خشونت كشیده و تروریسم را محكوم می كنند.

- نقش كنونی آنان چیست؟

- آنان چون از نظر سیاسی ممنوع شده اند بیشتر نقش خیریه دارند. آنان در مصر انجمن هایی را بوجود آورده اند كه جانشین كمبودها و كم كاری های دولتی است. سازمان های خیریه آنان بیش از 450 شعبه در سراسر كشور دارد. آنان دارای بیمارستان های خود هستند كه در آن درمان رایگان ارائه می شود. آنان به آموزش كودكان یا تسهیل امر ازدواج كمك می كنند. آنان دارای 100 هزار عضو و احتمالا میلیون ها هوادار هستند. نه تنها در میان مردم فقیر بلكه در میان خرده بورژوازی و همچنین دانشگاهیان و مدارس فنی.

- وزن سیاسی كنونی آنان چیست؟

- ارزیابی آن دشوار است. آنان هرگز نتوانسته اند در انتخابات شركت كنند. در 2005 كه مبارك به آنان اجازه داد بدون نام و تحت عنوان مستقل در انتخابات حضور داشته باشند، توانستند 88 كرسی و حدود 20 درصد آرا را بدست اورند. این شوكی برای مبارك بود. امروز احتمالا حدود 30 درصد آرا را دارند. در واقع جنبش اسلامی در هیچ یك از كشورهای عرب دارای اكثریت نیست. آنان زمانی كه تحت سركوب قرار دارند رشد می كنند، به محض آنكه قانونی می شوند نفوذ خود را از دست می دهند. مانند مراكش یا الجزایر. این ناشی از آن است كه در رژیم های دیكتاتوری كه هیچ اپوزیسیونی امكان فعالیت ندارد، مسجد تنها محل ممكن اعتراض است. اما این بدان معنا نیست كه مردم برنامه آنان را تایید می كنند.

- این برنامه چیست؟

- دو گرایش وجود دارد. یكی محافظه كار كه محمد بدیعی رهبر كنونی اخوان المسلمین به آن تعلق دارد. او یك دامپزشك است و می خواهد نام و برنامه فوق محافظه كار جنبش را حفظ كند. گرایش دیگر مدرنیست است كه خواهان گشایش بویژه در مورد جایگاه زنان است. ده سال پیش مدرنیست ها اخوان را ترك كردند و جنبش الوسط را بوجود آوردند. آنان حتی  مسیحیان كوپت را نیز به هیئت رهبری خود وارد كرده اند و خواهان یك اسلام دمكراتیك و لاییك هستند. بحث داغی حتی در مورد نام این جنبش در صورت برگزاری انتخابات دمكراتیك وجود دارد، زیرا قانون اساسی فعلی مصر وجود احزاب مذهبی را ممنوع كرده است. به هرحال تاكنون اخوان المسلمین برخلاف دیگر احزاب اسلامی جهان عرب حاضر به تغییر نام نشده است. حزب تونس بر خود نام النهضت گذاشته است. و حزب تركیه نام حزب توسعه را گرفته است. بنظر می رسد كه اجازه شكل گیری احزاب اسلامی در مصر دمكراتیك ناممكن باشد، بویژه كه در این كشور یك اقلیت نیرومند مسیحی كوپت وجود دارد.

- مدل آنان كدام كشور است؟ تركیه یا ایران؟

- ایران كه ابدا! آنان با ایران رابطه ای ندارند. آنها از رژیم ایران نفرت دارند. ادعای رابطه آنان با ایران مترسكی است كه برای ترساندن مردم از آنان استفاده می شود. در واقع امریكا و اسراییل هر دو می دانند كه در یك انتخابات دمكراتیك اخوان المسلمین اكثریت نخواهند داشت، زیرا در مصر یك جنبش لاییك و چپ نیرومند وجود دارد. آنان بدلایل راهبردی مخالف یك رژیم دمكراتیك در مصر هستند زیرا می دانند كه چنین رژیمی دیگر تابع آنان نخواهد بود و از اسراییل كنونی فاصله خواهد گرفت. اسراییلی كه سیاست توسعه طلبانه و سازش ناپذیری در قبال فلسطینیان در پیش گرفته است. این چیزی است كه آنان را می ترساند و تاثیری كه چنین تحولی می تواند در منطقه و دیگر كشورهای عرب كه دارای رابطه با امریكا و اسراییل هستند داشته باشد.

 

 

 

   راه توده  307    16 اسفند ماه 1389

 

بازگشت