جنبش کارگری و کمونیستی در ایران- 16
"جبهه آزادی"
برای نخستین بار
به همت حزب ما
در ایران تشکیل شد
عبدالصمد کامبخش
ج- کوشش براى تشکیل جبهه واحد
حزب توده ایران در مبارزه علیه بقایاى دیکتاتورى و نقشه احیاء آن تنهـا
نبود. عده اى از نمایندگان مترقى مجلس و رجال آزادیخواه و عده‌اى از جراید
مترقى در این مبارزه سهیم بودند. ولى حزب توده ایران یگانه حزب مترقى و
نیرومند کشور بود که مى‌توانست این مبارزه را سازمان دهد و به آن روح بخشد.
مبارزه پیگیر و صادقانه وى علیه نقشه‌هاى استعمار و ارتجاع داخلى وی را در
مرکز توجه مردم قرار داده بود. مردم ایران به چشم خود مى دیدند که بین
احزاب متعددى که پس از شهـریور 1320 به وجود آمدند تنها حزب توده ایرانست
که نیرو و امکانات مادى و معنوى خود را در خدمت مردم گذارده و زیر بار هیج
گونه تهدید و تطمیعى نرفته است. با وجود دعوت هاى متعددى که از طرف
کابینه‌هاى سهـیلى و قوام براى شرکت حزب در کابینه به عمل آمد، از آنجا که
شرکت خود را در آنموقع بى اثر و موجب فریب توده‌ها مى دانست زیر بار نرفت و
حتى مدیر روزنامه "سیاست " ارگان مرکزى خود عباس اسکندرى را که در این راه
کوشا بود از حزب اخراج، از داشتن ارگان حزبى تا امکان و تصمیم جدید خوددارى
نمود.
کوشش براى انصراف حزب از راه خود منحصر به دولت هاى سهیلى و قوام نبود. سید
ضیاءالدین نیز که در نخستین نبرد خود با حزب دچار شکست شد، کوشش نمود از در
مسالمت و فریب برآید و در همان بدو تشکیل دوره چهاردهم مجلس بارها به
نمایندگان فراکسیون توده پیشنهاد همکارى کرد و چندین بار تکرار نمود که
حاضر است با شرکت نمایندگان حزب توده ایران کابینه تشکیل دهد (روزنامه
"رهبر" شماره 1463) .
ولى حزب توده ایران از میان خلق و به منظور خدمت به خلق برخاسته و هدف
مبارزه‌اش استقلال و آزادى کشور و رفاه مردم ایران بود و در این مبارزه
هرگونه سازش را دور از صداقت بلکه خیانت مى دانست. حزب توده ایران به
دشوارى‌هاى آتى واقف بود ولى براى مقابله با همین دشوارى‌ها زائیده شده بود
و میدان مبارزه را ترک نمى کرد.
شکست سیدضیاءالدین در نخستین یورش براى تصرف حکومت، به معناى آن نبود که از
اجرای نقشه‌ها و مأموریتى که به وى محول شده است صرف نظر خواهد کرد. برعکس،
اکنون نقشه مشخص‌تر در مقابل وى قرار داشت و آن از میان برداشتن مانع عمده،
یعنى حزب توده ایران و ایجاد تفرقه میان نیروهاى مترقى بود. این مبارزه
دورانى طولانى ادامه یافت، به اشکال، عناوین مختلف بروز کرد: گاه به نام
"کنگره احزاب "، گاه زیر عنوان جمعیت هاى مختلف ("وطن "، "رعد") و همکارى
موازى با احزاب موجود ازقبیل "عدالت "، بقایایى از حزب "همراهان" و غیره،
همیشه همراه با هجوم اراذل و اوباش اجیر شده به مراکز حزبى، و بلاخره زیر
نام "اراده ملى "- مأمور جع آورى همه احزاب و دستجات ارتجاعى زیر پرچم
واحد. سرنخ همواره در دست سیدضیاء و سفارت انگلیس بود.
روزنامه "رهبر" به هنگام تشکیل حزب "اراده ملى " درباره این فعالیت‌ها خطاب
به سیدضیاء مثالى از کلیله دمنه آورد که زاغان به بوم گفتند "اگر تو را هفت
بار بسوزانند و خاکستر کنند و زنده گردانند و باز هم بسوزانند و خاکستر
کنند باز ماهیت شوم تو همان ماهیت بوم است " و نوشت:
"شما هم آقاى سیدضیاءالدین به هر هیئتى که درآئید و هر شکلى که احتیار کنید
ملت ایران شما را مى شناسد و از خاکستر شما نیز ننگ دارد."
فعالیت دامنه دار سیدضیاءالدین نگرانى همه عناصر ضد دیکتاتورى و دمکرات را
فراهم ساخت. در جریان این مبارزه صفوف حزب توده ایران که در پیشاپیش آن
قرار داشت به حساب عناصر ملى و میهن پرست گسترش یافته و بر محبوبیت حزب
افزوده شد.
از طرفى نیز این مبارزه پل واسطى شد میان حزب و عناصر مترقى. زمینه مساعدى
براى همکارى زیر شعارهاى عمومى- آزادى و استقلال کشور، جلوگیرى از برگشت
دیکتاتورى و تحکیم آزادى هاى دمکراتیک- فراهم گردید. حزب توده ایران براى
گردآورى و تشکل این عناصر در یک جبهه گام برداشت و از کلیه جرائد و
نویسندگان و رجالى که خود را آماده مبارزه براى تحقق این شعارها مى‌دیدند
براى تشکیل جبهه مشترک دعوت نمود.
ثمره کوشش خستگى ناپذیر حزب پیدایش "جبهه آزادى" بود که در آستانه نخستین
کنگره حزب مرکب از مدیران جرائدى که خود را آماده این همکارى مى دانستند
تشکیل گردید. اگر در تأسیس این جبهه تنها دوازده روزنامه شرکت داشت در عرض
نیمه دوم سال 1323 تعداد جرائد عضو آن به 44 رسید که نیمى از جرائد سراسر
کشور را تشکیل مى داد.
"جبهه آزادى" به تدریج نضج یافت و شکل سازمانى به خود گرفت و سپس برنامه
خود را به شرح زیر اعلام نمود:
"جبهه آزادى سازمان ائتلافى از مدیران جرائد و نویسندگان و افراد آزادیخواه
است که براى پیشرفت مقاصد مشترک زیر با احزاب و اتحادیه‌ها همکارى و تشریک
مساعى مى‌نماید:
ا- مراقبت در حفظ استقلال سیاسى و اقتصادى و تمامیت خاکى ایران و مبارزه
قطعى علیه هرگونه سیاست استعمارى ؛
2- مبارزه شدید براى برقرارى حکومت ملى براساس قانون اساسى و رژیم دمکراسى؛
3- تشکیل دادگاه هاى ملى براى محاکمه و مجازات خائنین به منافع عمومى؛
4- مبارزه براى تأمین عدالت اجتماعى به منظور بهبود زندگى عموم مردم."
بدین طریق به همت حزب توده ایران براى نخستین بار در تاریخ مبارزات مردم
کشور ما جبهه واحدى به وجود آمد که در آن عناصر داراى عقاید و نظرات مختلف
براى مبارزه در راه هدف هاى مشترک دور هم گرد آمده و متشکل شدند .
"جبهه آزادى" طى موجودیت خود خدمات ارزنده‌اى انجام داد که به موقع خود
بدان اشاره خواهد شد.
د- فعالیت انتخاباتى- انتخابات دوره چهاردهم
در آستانه سقوط رضاشاه انتخابات دوره سیزدهم مجلس شوراى ملى پایان پذیرفته
و مجلس تازه تشکیل شده بود. انتخابات این دوره نیز مانند کلیه ادوار
انتخاباتى زمان رضا شاه طبق صورت از پیش تنظیم شده و دستورى بود. طبیعتا
انتظار مى رفت نخستین عمل دولتى که پس از سقوط دوره دیکتاتورى سر کار مى
آید الغاء این انتخابات و تجدید آن باشد. ولى از آنجائى که در دستگاه حاکمه
از نظر ماهوى تغییرى حاصل نشده بود چنین انتظارى مورد نداشت. مجلس تشکیل شد
و به نهـج گذشته به کار پرداخت و از خود قوانینى مانند دعوت مستشاران
آمریکائى، اختیارات فوق العاده به میلسپو و نظیر آن به یادگار گذاشت.
امید به اینکه انتخابات دوره چهاردهم نیز بتواند در محیطى آزاد برگزار شود
نیز وجود نداشت. عملا هم دیده شد که همان نیرنگ‌هاى سابق با اندک استتارى
جریان یافت. بنابراین احتمال پیروزى نیروهاى مترقى با واقعیت وفق نمى‌داد و
براى حزب توده ایران نیز توهمى در این زمینه وجود نداشت.
با اینحال حزب تصمیم گرفت در انتخابات شرکت کند و در نقاطى که خود نامزد
ندارد از نامزدهاى مترقى پشتیبانى نماید. از این راه حزب مى توانست هم
نیرنگ‌هاى ارتجاع را در جریان کارزار انتخاباتى برملا سازد و هم در صورت
گذراندن چند وکیل از‌تریبون مجلس به منظور روشن ساختن افکار عامه، افشاء
خیانت‌هاى دستگاه حاکمه و تبلیغ نظرات خویش استفاده نماید.
حزب توده ایران در حدود سى نفر حزبى و غیرحزبى از تهـران و شهـرستان‌ها
براى نمایندگى مجلس شوراى ملى نامزد کرد. چگونگى مبارزه حزب در انتخابات
دوره چهاردهم خود موضوعى است که در این مختصر نمى گنجد. در اینجا تنها مى
توان گفت که در هرجا نامزدهاى ارتجاعی در مقابل نامزدهاى حزب توده ایران
قرار مى گرفتند دولت براى جلوگیرى از انتخاب نامزد حزب نهایت شدت توأم با
نیرگ و تقلب را به کار می‌برد.
با اینحال حزب کامیابى هایی بیش از انتظار اولیه خود به دست آورد. در برخى
از نقاط، به ویژه در دو حوزه انتخاباتى جنوب- اصفهان و فردوس- نامزدهاى حزب
بدون دردسر حائز اکثریت شدند. نامزد حزب در اصفهان در حدود سى و پنج هزار
رأى آورد که بزرگترین رأى در میان همه نامزدهاى انتخاباتى کشور اعم از مرکز
و شهـرستان‌ها بود.
جمعا به نامزدهاى حزب در حدود دویست هزار رأى داده شد و ده نفر از آنها
موفقیت حاصل کردند. باید اذعان داشت که در برخى از حوزه هاى انتخاباتى- به
ویژه در تهران- تعیین نامزدها موفقیت آمیز نبود و براى انتخاب آنها تنها به
نیروى حزب اتکاء شده بود و حال آنکه حزب هنوز آنچنان نیروئى در اختیار
نداشت که بتواند خود در مرکز مستقلا از عهده بردن اکثریت برآید. تنها
سلیمان محسن اسکندرى مى توانست موفقیت حاصل کند و قطعا موفق مى شد که
متأسفانه عمرش یارى نکرد.
از ده نفر نمایندگان انتخاب شده، نماینده مازندران غربى- رحمان قلى خلعت
برى- به مناسبت شکستن انضباط فراکسیون از فراکسیون توده اخراج شد، نماینده
تبریز- میرجعفر پیشه ورى- که به مناسبت تأخیر انتخابات آنجا دیرتر به مجلس
آمده بود، اعتبارنامه اش با دسیسه قبلى نمایندگان ارتجاعى رد شد.
در نتیجه فراکسیون توده در مجلس از هشت نفر تشکیل یافت.
حزب بر اساس برنامه عمومى خود برنامه حداقلى براى فراکسیون توده تنظیم نمود
و به منظور اطلاع عموم طى اعلامیه اى آنرا منتشر کرد.
در این برنامه حاطرنشان شده بود که نمایندگان حزب توده ایران در مجلس شوراى
ملى کارى جز دفاع از مصالح مردم ایران ندارند.
- آنها از‌تریبون مجلس استفاده خواهند نمود تا صداى مردم ایران را به گوش
جهانیان برسانند.
- آنها نگهبان حفظ استقلال و تمامیت کشور خواهند بود.
- شعار عمده آنان عبارت است از: آزادى براى همه، نان براى همه، فرهنگ براى
همه، بهداشت براى همه.
حزب فراکسیون خود را موظف به تهیه طرح هائى نمود که پاسخ دهنده خواست هاى
مبرم مردم باشد از قبیل: قانون کار، تجدید نظر در قانون انتخابات، اصلاح
دادگسترى و لغو دادگاه هاى فوق العاده، اصلاحات ارضى، اصلاحات اقتصادى در
جهت صنعتى کردن کشور، تساوى حقوقی زنان و غیره.
در اعلامیه گفته مى شد که نمایندگان توده با کلیه نمایندگان آزادیخواه و
اصلاح طلب و مترقى همکارى خواهند نمود.
فراکسیون توده با منتهاى جدیت در جهت اجراى برنامه خود و همکارى با
نمایندگان مترقى کوشید و با حداکثر استفاده از کرسى مجلس نام برجسته اى در
تاریخ مبارزه مردم ایران از خود باقى گذارد.
راه توده 352
24
بهمن ماه 1390
اشتراک
گذاری:
