ویتنام متحد

پس از 4 میلیون کشته در جنگ استقلال

46 سال پیش، تقریبا در چنین روزهائی، (30 ژانویه 1968) نبرد نهائی برای وحدت دو ویتنام که آنها را فرانسوی ها از هم جدا کرده بودند و امریکا برای حفظ این جدائی، خونین ترین جنگ را به مردم ویتنام تحمیل کرده بود آغاز شد.

جنبش چریکی ویتنام جنوبی بنام "ویت کنگ" و نیرو های چریکی- نظامی ویتنام شمالی حملات نظامی گسترده ای را در سراسر خاک ویتنام جنوبی آغاز کردند. این روز همزمان بود با آغاز سال نو ویتنام که به عید " تت" معروف است.

با آغاز این مرحله از نبرد رهائیبخش توجه افکار عمومی جهان بیش از پیش به فجایعی که در جنگ ویتنام امریکائی ها و پیش از آن فرانسوی ها دراین کشور مرتکب شده بودند معطوف شد و مخالفت بخش عظیمی از مردم سراسر جهان را علیه ادامه عملیات نظامی آمریکا در ویتنام برانگیخت. در آن دوران، تظاهرات گسترده ای جهت اعتراض به سیاست های جنگ طلبانه و سود آوری کارخانجات اسلحه سازی امریکا آغاز شد که در تاریخ جنبش صلح و ضد جنگ دراروپا و آمریکا نقطۀ عطفی بود. تظاهرات وسیع و تاریخی ماه مه دانشجوئی در فرانسه که سپس صدها هزار تن از مردم این کشور نیز به آن پیوستند و همچنین جنبش "هیپی ها" که بعدها به بیراهه کشیده شد، پدیده هائی است تاریخی که هر یک به نوعی با جنگ ویتنام و جنایات امریکا و فرانسوی ها دراین کشور پیوند خورده است.

پیشینۀ جنگ در ویتنام به خیلی پیش تر از این ها مربوط میشد. در جریان جنگ جهانی دوم ویتنام به تصرف ژاپن درآمد، ولی با پایان جنگ و شکست ژاپن از نیرو های متفقین، ویتنام جان تازه ای گرفت و مردم خواستار استقلال کشورشان از استعمارگران شدند. در سال 1945 پس از پایان جنگ جهانی دوم "هوشی مین" بنام دولت ویتنام بیانیۀ تاریخی استقلال این کشور را قرائت کرد و یکسال بعد نیز به عنوان اولین رئیس جمهور ویتنام انتخاب شد. پس از اعلام استقلال کشور ویتنام، فرانسه که از دیرباز رقیب ژاپن برای چنگ اندازی بر منابع طبیعی هندوچین بود، سیاست های استعمارگرایانۀ خود را این بار بصورت جنگ با مردم ویتنام آغاز کرد تا جای خالی ژاپن را بگیرد. استعمار فرانسه با مقاومت جنبش استقلال طلبانه مردم ویتنام روبرو شد. در طول جنگ های پاتیزانی علیه فرانسه، ژنرال جیاب رهبر ارتش مردمی ویتنام، نیروی نظامی متشکلی از جوانان رزمنده ویتنامی را سازمان داد که در برابر ارتش متجاوز فرانسه ایستادگی کردند و فرانسویان مجبور به تسلیم شدند. فرانسه زیر فشار حاصل از این شکست نظامی حاضر به مذاکره و گفتگو شد و به تشکیل کنفرانس ژنو 1945 تن در داد. اوج این جنگ که به پیروزی جنبش چریکی ویتنام علیه فرانسوی ها ختم شد، با نبرد "دین بین فو" که آن را ژنرال "جیاب" رهبری می کرد گره خورده است. ژنرالی که در سال 2013 در وطن خویش ویتنام در گذشت.

در کنفرانس ژنو فرانسه استقلال سه کشور مستعمرۀ خود، کامبوج، لائوس و ویتنام را پذیرفت، اما ویتنام به دو بخش تقسیم شد تا پس از مذاکره و رای گیری وحدت آن تعیین شود. اما ویتنام جنوبی با حمایت و تشویق دولت های آمریکا و فرانسه به مذاکرات صلح ادامه نداد و از شرکت در آن سر باز زد و این سرآغاز جنگ چریکی برای وحدت دو بخش ویتنام در این کشور بود. جنگی که امریکا به مردم ویتنام تحمیل کرد و نتایج فجیع و اسفناکی را در تاریخ بشریت به بار آورد. جنگی که بشدت فرسایشی بود. کارخانه های تولید اسلحه از طریق فروش جنگ افزار ها و به بهانه بازسازی مناطق جنگی ویران شده، سود های کلانی را نصیب خود کردند. در این جنگ نزدیک به چهار میلیون ویتنامی کشته شدند. تعداد بمب هایی که در ویتنام فرود آمد سه برابر بیشتر از مجموع بمب های جنگ دوم جهانی بود که از سوی تمامی کشورهای درگیر در آن جنگ بر خاک اروپا فرو ریخته شد. شش شهر صنعتی این کشور بکلی ویران شد. زمین های قابل کشت تخریب و آلوده به سموم جنگی گردید و بیش از پنج میلیون روستایی خانه های خود را از دست دادند.

از فجایع ضد بشری جنگ ویتنام، استفاده از "عامل نارنجی" بود. " عامل نارنجی" نوعی جنگ افزار شیمیایی بود که برای نابودی جنگل های ویتنام که پناهگاه جنگنده های "ویت کنگ" بشمار می رفتند، توسط ارتش آمریکا بکار برده شد. روستائیان حمایت کنندگان اصلی و تنها پشتیبانان چریک های "ویت کنگ" بودند. چریک های جنگنده با این برگ زدایی از جنگل ها، دچار مشکل تغذیه و تدارکات می شدند. در اثر "عامل نارنجی" نزدیک 400 هزار ویتنامی کشته یا دچار نقص عضو شدند و نزدیک 500  کودک ناقص الخلقه بدنیا آمدند.

در سال 1972 میلادی نیروی هوایی ویتنام جنوبی دهکده ای به نام "چانگ بانگ" را با بمب ناپالم بمباران کرد. انتشار تصاویر کودکانی که در محل پرتاب این بمب با بدن های سوخته می دویدند جهان را تکان داد. رئیس جمهور وقت آمریکا "ریچارد نیکسون" عکس ها را جعلی خواند. اما جهانیان دیگر این تکذیب ها و دروغ های امریکا را در باره جنگ ویتنام باور نکردند. مردم سال های سال سرنوشت کودکان سوختۀ آن روز را دنبال کردند تا اینکه این کودکان بزرگ شدند و از خاطرات بمباران آنروز با خبرنگاران سخن گفتند و به قهرمانان رسانه های جهانی تبدیل شدند.

در ماه مارس 1968، نزدیک 500 غیر نظامی در روستای کوچک "مای لای" ویتنام، قتل عام شدند. حتی حیوانات روستا را نیز کشتند و به دختران نوجوان دهکده تجاوز شد. پس از انتشار تصاویر هولناک این قتل عام، تنها 16 افسر ارتش آمریکا متهم به جنایات جنگی شدند و فقط یک ستوان ارتش به زندان محکوم شد!

پس شکست آمریکایی ها در ویتنام و خروج شتابزده آنها از خاک ویتنام، دولت دست نشانده امریکا در سایگون پایتخت ویتنام جنوبی سرنگون شد.

سرانجام، پس از یک دورۀ انتقالی، دو بخش ویتنام - شمالی و جنوبی- ادغام شدند و در سال 1976 میلادی، جمهوری سوسیالیستی ویتنام اعلام شد. پایتخت ویتنام واحد نیز شهر "هانوی" که در طول جنگ وحدت پایتخت ویتنام شمالی بود اعلام شد.

دشواری های بازسازی کشور ویران با شکست آمریکایی ها پایان نیافت. بازسازی اقتصاد متلاشی شده از جنگ، در گیری های مرزی و تلاش دولت ویتنام برای مقابله با نسل کشی رژیم "پل پوت" در کامبوج که همسایه ویتنام است و با مردم ویتنام سرنوشت مشترک دارد وارد مرحله تازه ای شد.

دشواری بازسازی کشور و نجات کامبوج از نسل کشی با فروپاشی نزدیک ترین متحد ویتنام، یعنی اتحاد شوروی دو چندان شد. ضربۀ بزرگی به اقتصاد این کشور وارد آمد. علیرغم از هم پاشیدگی اردوگاه سوسیالیسم، دولت ویتنام همچنان به سمت گیری سوسیالیستی ادامه داد و بتدریج سمت گیری اقتصادی چین را که دومین متحد این کشور پس از اتحاد شوروی بود برگزید.

اکنون ویتنام برای توسعه و تحول اقتصادی، راه اصلاحات را برگزیده است. در حالیکه شکل و محتوی غالب سیستم، مالکیت جمعی بر وسایل تولید است، دولت ویتنام از دخالت مستقیم و بازدارنده در فرآیند های اقتصادی پرهیز می کند و بیشتر نقش تسهیل کننده را در اقتصاد دارد. این کشور کوشید تا با استفاده از رقابت پذیری در داخل و در سطح جهانی اقتصاد بازار را سازماندهی کند و درعین حال با جنبه های منفی اقتصاد بازار و جهانی سازی مقابله کند. در اثر سیاست های درست اصلاحات اقتصادی، ویتنام در پایان دهۀ 90 به اولين صادر كننده فلفل و دومين صادركننده قهوه و برنج در جهان مبدل شد و در صنایع انرژی، نفت، گاز و زغال از سایر کشورهای منطقه پیشی گرفت و در بخش ذوب آهن و فولاد نيز قدم هاي بزرگي را برداشت و در صد سهم صادرات محصولات ذوب آهن ویتنام در بازارهاي جهاني افزایش یافت. همچنین در حوزه صنایع دیگر نيز ويتنام پیشرفت های نسبتا خوبي در زمينه توليد فرآورده هاي غذايي، ماشين آلات راهسازي، سيمان و مواد شيميايي پیدا کرد. این اصلاحات که با نظارت و کنترل دولتی همراه است موجب كاهش اتكاي بودجه به كمك هاي خارجي، افزايش توليد ناخالص داخلي و درآمد سرانه شده و رشد اقتصادی را به 7.5% در سال رسانیده است.

روحیه پایداری در میان ملت ویتنام که سالها جنگ و مقاومت در برابر فرانسوی ها و سپس امریکائی ها شکل گرفت در شکل گیری روحیه ملی برای حل مشکلات اقتصادی نقش داشت. زمانی که به تصاویر تاریخی جنگ ویتنام مینگریم، شعر کوتاه و معروف "ویسلاوا شیمبورسکا" شاعرۀ لهستانی و برندۀ جایزۀ نوبل تداعی می گردد. در این شعر بازجویی اشغالگران از یک زن ویتنامی چنین به تصویر کشیده شده است:

ای زن (ویتنامی)، بگو ببینم اسم تو چیست؟
- نمی‌دونم.
چند سال داری و از کدام منطقه هستی؟ بگو
- نمی‌دونم.
برای چه این گودال را کنده ای؟ حرف بزن
- نمی‌دونم.
چند وقت است که مخفی شده ای؟
- نمی‌دونم.
چرا انگشت منو گاز گرفتی؟
- نمی‌دونم.
نمی‌دونی؟ خیال می‌کنی شکنجه تمام می شود ؟
- نمی‌دونم.
کدام طرفی هستی؟ طرف کی هستی؟
- نمی‌دونم.
الان زمان جنگ است، تو باید انتخاب کنی.
- نمی‌دونم.
خب بگو ببینم هنوز دهکده شما سر پاست؟
- نمی‌دونم.
این بچه ها مال تو هستند؟
- بله، بله اینها کودکان منند.