|
از زیر کلاه ویروس "کرونا" چه دولت هائی بیرون خواهند آمد؟ "فروزنده فرزاد" |
|
آنگونه که از قراین پیداست، بازگشت اقتصاد بحران زده ی جهانی به دوره ی پیش از همه گیری کرونا دیر زمانی خواهد پایید. نظم سیاسی پیامد همه گیری و شکل و محتوی آن موضوع بحث های بسیار است. اخیرا مقاله یی در این باره از "فرانسیس فوکویاما" محقق آمریکایی که برای نظریه پردازی «پایان تاریخ» مشهور است، در نشریه ی "فارن افرز" منتشر شده است. او اذعان دارد که برخی کشورها در مرحله ی نخست مقابله با بحران اخیر بهتر عمل کردند. وی کره ی جنوبی و آلمان را برجسته میکند و از چین هم نام می برد. به گمان او «شرق، بویژه چون در مقابله با بحران از اروپا و ایالات متحده موفق تر بود، وزن بیشتری در توزیع جهانی قدرت خواهد یافت. در صورت ادامه ی آن، چه بسا بحران به افول قدرت ایالات متحده و نظم لیبرال و ساختارهای جهانی آن و ظهور فاشیسم منجر شود. شاید هم به تولد دوباره ی لیبرال دموکراسی بیانجامد که بارها دوام و توان بازآفرینی خود را به رخ کشیده است.» به نظر او ایالات متحده در گذشته «نشان داده که قابلیت سازگاری و دگرگونی دارد.» اینبار نیز «باید خرگوش را از کلاه دربیاورد.» او دو آینده را محتمل میداند. ۱- بدیلی فاشیستی در جهان ۲- احیای نظم نولیبرال به صورتی نوین. در واقع جهان چاره یی جز پذیرش لیبرال دموکراسی و «پایان تاریخ» ندارد، جایگزین دیگر فاشیسم است! او مینویسد: «ملی گرایی (ناسیونالیسم)، بیگانه هراسی و انزواگرایی طی سالهای آینده رشد خواهد کرد... صعود ناسیونالیسم احتمال تقابل های بین المللی را افزایش میدهد. رهبران سیاسی برای پوشش بر ناکامی های داخلی شان جنگ با خارجیان را سودمند خواهند یافت {خطر جنگ آمریکا با ایران احتمالی است که باید در نظر داشت. م.}... با توجه به موفقیت کشورهای که در آن دولت نقش پررنگتری در اداره ی جامعه دارد دفاع از تئوری هایی که دولت را مانع شکوفایی اقتصاد و مخل اقتصاد بازار آزاد میدانند دشوار خواهد بود.» او به نظریات کسانی مانند "میلتون فریدمن" و مکتب اقتصاد آزاد شیکاگو که دولتهای ریگان و تاچر به آن روی آوردند هم اشاره میکند و نتیجه میگیرد که موفقیت برخی دولت ها در کنترل همه گیری احتمال حمایت همگانی از دخالت دولت را برای حل دیگر مشکلات اجتماعی زیادتر میکند. «اگر روند از بین بردن همکاریهای بین المللی به فاجعه بیانجامد و شکست تلقی شود، دوره ی پس از همه گیری میتواند احیای دوباره ی تعهد به همکاریهای جهانی برای پیشبرد منافع مشترک باشد... همه گیری آزمونی سیاسی بوده است که شمار کمی از دولتها از عهده ی آن برآمدند. برای مقابله با مراحل آغازین بحران، کشورها نه تنها به دولتهایی کارا و منابع کافی بلکه به همگرایی اجتماعی نیاز داشتند و نیز رهبرانی شایسته که مردم به آنها اعتماد کنند.» به نظر او آمریکا فقدان چنان رهبری برای مقابله با بحران است. نکته یی که میتوان از نوشته ی فوکویاما برجسته کرد؛ اینکه هر چند او در زمره ی منتقدان ترامپ و سیاست انزواگرایانه ی دولت کنونی آمریکا و مدافع لیبرال دموکراسی و نولیبرالیسم است، ولی بطور تلویحی مداخله ی دولت را برای عبور از بحران و احیای نظمی نوین از گونه ی لیبرالی توصیه میکند. چنین مداخله یی به سود سرمایه داری جهانی است برای احیای ظرفیت رهبری اجتماعی و سیاسی آن. پیشتر برگردان مقاله یی از "دیلن رایلی" استاد دانشگاه برکلی در کالیفرنیا، پیرامون ظهور ترامپ در راه توده منتشر شد که در آن به روند پررنگ تر شدن نقش حمایتی دولت از سرمایه در ایالات متحده پرداخت. آنجا میخوانیم: «همچنانکه ظرفیت رهبری سرمایه سست تر میشود، بیشتر در پی بدست گرفتن قدرت بر میاید. این نکته را تنها از جنبه ی سیاسی اش نباید دید، بلکه جنبه ی اقتصادی مهم تری دارد. در عصر سرمایه های مالی، وابستگی فزاینده ی سرمایه خصوصی به دولت و قدرت آشکارتر شده است. این فرایند در واپسین سالهای دولت بوش و دولت اوباما شتاب گرفت و چه بسا در دوره ی ترامپ اشکال خیره کننده تری بیاید.» دولت ترامپ در عمل این نقش حمایتی را ایفا کرده است. طی ماههای گذشته و در خلال همه گیری، اختصاص بسته های چند تریلیون دلاری بوسیله ی دولت ایالات متحده برای کمک به شرکتهای بزرگ، نمونه یی بی سابقه از دخالت دولت به سود سرمایه بوده است. فوکویاما به دنبال بدیلی است برای دوره ی پس از همه گیری که نه انزواگرایی ترامپیستی و نه آلترناتیوی غیر لیبرال باشد. جایگزینی که او میخواهد صورتبندی نوینی از لیبرالیسم جهانی است و آنرا باید جادوی حمایت دولتی آمریکا از کلاه بحران کنونی درآورد. تلگرام راه توده:
|
راه توده شماره 747 - 2 مرداد ماه 1399
اشتراک
گذاری:
