راه توده                                                                                                                                                          بازگشت

 

تورج حیدری بیگوند
پل دشواری که باید میان
کارگران و روشنفکران زده شود
 


 

 

ج – گرایش به اكونومیسم

اكونومیسم و تروریسم دو جنبه یك پدیده یعنی جنبه های مختلف كُرنش در برابر پویه خود به خودی هستند. بنابراین دارای یك ریشه مشترك بوده و به فراخور حال خود در موارد بسیاری با یكدیگر تلاقی می كنند. هر دوی این جریان ها در تحلیل نهایی به نفع بورژوازی هستند، زیرا اكونومیسم پیشاهنگ را به چیزی بی خاصیت تبدیل می كند و تروریسم پیشاهنگ را در حالت ركود به كاری وامی دارد. ( توسل به اعمال تاكتیك انقلابی) كه نباید و از كاری باز می دارد (سازماندهی و افشاگری سیاسی) كه حتما باید انجام دهد. بویژه تروریسم از این نظر یك سر و گردن از اكونومیسم بالاتر است، چه تروریسم علاوه بر هدر دادن نیروها اثرات هلاكتباری هم بر جنبش كارگری باقی می گذارد كه ما درباره آنها در فصل اول مفصلا بحث كردیم.
بیژن جزنی در انواع سازمان های جنبش شكلی از سازمان بنام گروه های سیاسی – صنفی در نظر می گیرد، كه در صنف های مختلف و از جمله در بین كارگران تشكیل می شدند. در این قسمت بحث ما بر سر آن دسته از این گروه هاست كه می باید در بین كارگران شكل گیرند.
از نظر جزنی این گروهها باید از كارگران آگاه تشكیل یابند و بنابراین از نظر كمونیست ها حتما باید ایدئولوژی ماركسیستی داشته باشند. در حالیكه رفیق می گوید:
"در گروههای سیاسی – صنفی وحدت ایدئولوژیك الزام آور نیست، در سازماندهی فعالیت های صنفی انحصار طلبی جناح های ایدئولوژیك زیان آور است."( ص 73)
به منظور بررسی مضمون واقعی این گفته لازم است، توضیحاتی چند بدهیم:
در جوامع سرمایه داری و از جمله در جامعه ما ایدئولوژی بورژوائی از نظر تاریخی مقدم بر ایدئولوژی سوسیالیستی است و در بین توده های كارگر نیز این ایدئولوژی غلبه دارد. تاریخ نشان داده كه كارگران با مبارزات اقتصادی و حتی سیاسی خود نخواهند توانست به ایدئولوژی سوسیالیستی دست یابند. لنین می گوید:
"شركت طبقه كارگر در مبارزات سیاسی و حتی انقلاب سیاسی هنوز به هیچوجه سیاست آن را به سیاست سوسیال دمكراتیك بدل نمی كند."( ص 40 چه باید كرد ؟)
طبقه كارگر اگر به حال خود رها شود در نهایت فقط قادر به فراهم آوردن تریدیونیونیسم خواهد بود و سیاست تریدیونیونیستی نیز چیزی نیست جز سیاست بورژوایی طبقه كارگر. برای احتراز از این وضع وظیفه ی كمونیست هاست كه ایدئولوژی سوسیالیستی را از خارج محیط كارگری به میان آنها ببرند. و از آنجا كه به زعم رفیق جزنی گروههای سیاسی – صنفی پل بین كارگران و پیشاهنگ خواهند بود، بنابراین وظیفه این گروههاست كه رل كانال انتقالی ایدئولوژی سوسیالیستی را بازی كنند و بالنتیجه وحدت ایدئولوژیك در این گروهها الزامی است چه در غیر اینصورت در انجام وظیفه مبرم خود عقیم خواهند ماند.
اما رفیق جزنی این اشتباه خود را با اشتباهات دیگر تكمیل می كند و تمام و كمال میدان را برای تركتازی ایدئولوژی بورژوائی خالی می گذارد:
"خطری كه در حال حاضر این گروهها ( ی صنفی) را تهدید می كند، تبدیل شدن به محفل های تئوریك روشنفكرانه یا گروههای سیاسی است كه خود را جانشین حزب در شرایط فعلی و مقدمه ی ایجاد آن می دانند."(ص 73)
و نیز: "معذالك حتی در این شرایط نیز این جریان ها نباید وظایف سیاسی و سازمانی فوق مسئولیت های خود به عهده بگیرند."(ص 73)
اولا رفیق این گروهها را از تبدیل شدن به گروه های سیاسی كه بدون شك پایه حزب طبقه كارگر خواهند بود باز می دارد و ثانیا وظایف سیاسی آنان را محدود به مسائل صنفی می كند و برحذرشان می دارد كه مبادا! در كار روشنفكران دخالت كنند!
رفیق ادامه می دهد: "تشكیل گروه های سیاسی – صنفی در میان كارگران كار خود كارگران آگاه است. روشنفكران از راه حركات جمعی، اعتراض های عمومی و ابراز همدردی و همبستگی نسبت به كارگران می توانند به یاری كارگران بشتابند."
این همان نتیجه ناگزیر پذیرش تروریسم است كه لنین آن را چنین بیان می كند: "روشنفكران برای خودشان مبارزه سیاسی می كنند و كارگران هم برای خودشان به مبارزه اقتصادی با كارفرمایان و دولت می پردازند."
گروه های سیاسی – صنفی كه روشنفكران باید و حتما باید در آنها شركت فعال داشته باشند به حال خود رها شده و بدون مبلغ گذاشته می شوند و روشنفكران هم برای خودشان به مبارزه ی عمومی ( و همچنین ترور فردی) می پردازند و به جای اینكه در حل مسائل این گروه ها به كارگران یاری رسانده و دانش خود را در اختیارشان قرار دهند، فقط به ابراز همدردی نسبت به كارگران اكتفا می كنند.
حال یك بار دیگر این احكام را مرور می كنیم: اولا گروه های سیاسی – صنفی از نظر مبلغ خلع سلاح می شوند، ثانیا وظایف سیاسی آنها محدود به مسائل صنفی می گردد، ثالثا باید از تبدیل این گروه ها به گروه های تئوریك سیاسی جلوگیری شود، رابعا باید این حق (!) برای بورژوازی محفوظ بماند كه با ایدئولوژی خود كارگران را مسموم كند. نتیجه چه می شود؟ باز شدن در و دروازه به روی اكونومیسم و تریدیونیونیسم و آقایان بورژوا لیبرال های سرخ و سفید و چاق و چله كه قدم رنجه فرموده و مبارزات دمكراتیك كارگران را رهبری می فرمایند. این نتیجه ناگزیر است و هیچ بستگی به تمایلات خیرخواهانه بیانگران صدیق اینگونه نظریات ندارد.

"وجوه تشابه ناگزیر با سوابودا "
نقشه سازمانی جزنی برای جنبش به نحو شگفت آوری با نقشه "سوابودا "درهمین زمینه مشابه است، و این از عجایب قانون پذیری مبارزات كارگری جهانی است كه در شرایط مشابه، طرز فكرهای مشابه نقشه های سازمانی مشابه هم به بار می آورند!
البته رفیق جزنی نظر خود در مورد سازمان كارگران را به نحو منسجم و روشنی بیان نمی كند (و بنابر ماهیت اینگونه نظرات نمی تواند هم بكند) ولی ما سعی می كنیم این كار را به جای او انجام داده و ویژگی های این سازمان را كه به طور پراكنده در لابلای صفحات كتاب تقریبا گم شده اند جمع آوری كرده و از آن تصویر واحدی به دست دهیم:
"گروههای سیاسی – صنفی از آنجائی كه از عناصر آگاه (ت) و سیاسی كه به یك صنف تعلق دارند تشكیل می شوند... "(ص 71)
بنابراین، می بینیم كه این گروه ها از عناصر آگاه تشكیل می شوند ولی باید در نظر داشت كه این عناصر آگاه در حقیقت عناصر میانه حال هستند، زیرا كه آگاه ترین عناصر این گروهها به سازمانهای چریكی می پیوندند:
"جنبش های عمومی سیاسی و اقتصادی، مهمترین منبع سربازگیری برای جریان های چریكی است. "(ص 21)
در ثانی، این گروهها در كار خود از استقلال زیادی برخوردار بوده، هرچه كمتر آنها را از كنار به حركت وا می دارند:
"تشكیل گروه های سیاسی – صنفی در میان كارگران كار خود كارگران آگاه است."(ص 75)
ونیز: "این گروهها... باید دقت كنند كه خود پاسخگوی كلیه امكانات خویش باشند (ت) و با لو رفتن آنها پای جریان های دیگر به میان نیاید "(ص 24)
بنابراین ملاحظه می شود كه سازمان كارگران مورد نظر رفیق جزنی سازمانی از كارگران میانه حال است كه هرچه كمتر آن را از كنار به حركت وا دارند و از طرف دیگر سازمان انقلابیون حرفه ای هم به نظر رفیق جزنی سازمانی است كه با نیروی خود به ترور تهییجی دست می زند.

حال ببینیم نظر سازمانی سوابودا چه بود ؟
"درباره گرایش سوابودا به تروریسم می توان گفت: آنچه سعی است در طلبش به كار می برد، ولی بخت یاری نمی كند! بهترین ذوق ها و بهترین نیات، ولی نتیجه ای جز درهم اندیشی از آن به بار نمی آید. علت عمده این درهم اندیشی هم آنست كه سوابودا ضمن دفاع از ضرورت ادامه كاری سازمان نمی خواهد پیوستگی اندیشه انقلابی و تئوری سوسیال دمكراتیك را دریابد. كوشش برای احیای انقلابی حرفه ای و برای اینكار پیشنهاد كردن اولا ترور تهییج كننده و ثانیا ایجاد "سازمانی از كارگران میانه حال "كه هرچه كمتر آن را از كنار به حركت وادارند، در حقیقت بدان معنی است كه برای گرم كردن خانه چوبهایی را كه در ساختمان آن بكار رفته، بشكنند و بسوزانند. "( لنین چه باید كرد ؟)
به طوری كه می بینیم هم جزنی و هم سوابودا نظریات سازمانی كاملا مشابهی دارند و لنین هم علت و هم نتیجه این طرز تفكر را به روشنی بیان می كند:
"علت آنست كه: "نمی خواهد پیوستگی اندیشه انقلابی و تئوری سوسیال دمكراتیك را دریابد." و نتیجه: "در حقیقت این بدان معنی است كه برای گرم كردن خانه چوب هایی را كه در ساختمان آن بكار رفته بشكنند و بسوزانند."
و اما وجوه تشابه به همین جا خاتمه نمی پذیرد، چرا كه نظریات سازمانی مشابه موضع گیری های مشابه جریانات مشابه را هم به ناگزیر به دنبال خواهد داشت. وقتی چوب هایی را كه باید در ساختمان خانه به كار رود سوزانده شده و پرولتاریا از نظر رهبری كمونیستی خلع سلاح گردید، خواه ناخواه راه برای بورژوازی باز می شود كه به جای آنها چوب های خود را بكار گیرد. به همین دلیل بود كه لنین می گفت:
"تصادفی نیست كه بسیاری لیبرال های روسی – هم لیبرال های آشكار و هم لیبرال هایی كه نقاب ماركسیستی به چهره می زنند، از جان و دل هواخواه ترور هستند و از اعتلای روحیات تروریستی در لحظه حاضر پشتیبانی مجدانه به عمل می آورند."(چه باید كرد؟)
و رفیق جزنی می گوید:
"جریانهای جبهه ملی هرچند اعتقاد به مبارزه مسلحانه نداشتند، خود را ملزم به حمایت از چریكها و حمله ی همه جانبه به رژیم دانستند."(ص 51)1
 

 

 


 

1 غير از انتقاد اصولي به نقشه سازماني رفيق جزني كه در بالا مطرح شد ، انتقاد ديگري هم در مورد نحوه ي سازماندهي گروههاي سياسي – صنفي ( كه وظيفه شان سازماندهي مبارزات اقتصادي كارگران است ) كارگري وارد است . رفيق مي گويد :
" برگرد يك هسته مركزي كوچك شاخه هاي زنجيره اي كه مانند سلسله اعصاب در درون صنف كشيده شده بوجود مي آيند . " (ص23)
دريك كشور ديكتاتوري چنين سازماني صنفي كه داراي شكل مشخص و اعضاي معين است سريعا لو رفته و كادرهاي فعال آن گرفتار مي شوند ، مگر اينكه با پنهان كاري اكيد امكان ارتباط گسترده با توده ها را از خود سلب كنند كه اين خود مغاير شرط وجودي آنهاست لنين در حل مشكل مي گويد :
" اين تضاد ميان ضرورت گسترده بودن و پنهان كاري اكيدا را چگونه بايد حل كرد ؟ براي حصول اين مقصود به طور كلي دو راه وجود دارد : يا مجاز شدن اين اتحاديه هاي صنفي و يا حفظ سازمان به صورت پنهاني آن ، ولي به شرطي كه آنقدر آزاد و بدون شكل معين و مشخص و باصطلاح آلماني ها lose ( ولنگ و واز ) باشد كه الزام پنهان كاري براي توده اعضاي آن تقريبا به صفر برسد . " (ص 162 چه بايد كرد ؟)
رفيق جزني اضافه مي كند : " جريانهاي سياسي – صنفي در صورت تكامل مي توانند با يكديگر ارتباط گرفته حركات سرتاسري را در يك صنف سازماندهي كنند . " (ص 73)
ولنين جواب مي دهد : " رفقاي لهستاني چنين مرحله اي از جنبش را گذرانده اند ، زماني همه ي آنها شيفته ايجاد شبكه وسيعي از صندوقهاي كارگري شده بودند ، ولي خيلي زود از اين فكر دست كشيدند ، زيرا يقين كردند كه با اين عمل خود فقط براي ژاندارم ها محصول فراواني به بار مي آورند ." (ص 167 چه بايد كرد ؟)
ادامه پاورقي از صفحه قبل
" تحقق اتحاد كارگران يك صنف فقط از طريق سازمان واحدي از انقلابيون حرفه اي امكان پذير است كه رهبري همه ي سازمانهاي صنفي كارگران را به عهده خود گيرد . " (نقل به معني جهت اختصار ص 207 همان كتاب)
 

 

 

راه توده 171 17.03.2008

 

 فرمات PDF                                                                                                        بازگشت