ترکیه

آواز آزادی شنیدن از دور

ترجمه و تدوین عسگر داوودی

نبود آزادی بیان، محاکمه روزنامه نگاران، هنرمندان و دانشمندان در ترکیه امری چندان نا مشخص نیست. با روی کار آمدن دولت اسلامگرای رجب طیب اردغان انتظار می رفت شاید گشایشی در این امر واقع شود. اما عملا مشاهده می شود که اسلامگرایان ترکیه نیز همان راه دیگر اسلامگرایان را پیش گرفته اند. بویژه اینکه دولت اردغان اخیرا می کوشد تا پرچم امپراطوری عثمانی را البته با شکل و شمایلی اسلامی بار دیگر برافروزد که البته به نظر نمی رسد در این امر موفق شود. روزنامه « تاگس تسایتونگ» چاپ آلمان در این رابطه می نویسد:

به دادگاه کشاندن کاریکاتوریست معروف ترکیه «فاضل سای» تنها مورد تحت فشار گذاشتن هنرمندان و نویسندگان و روزنامه نگاران در ترکیه نیست. در سالهای اخیر بر میزان اعمال فشارسیاسی ـ حقوقی  رسمی و غیر رسمی به روشنفکران ترکیه افزوده شده است. «حزب عدالت و توسعه» اردغان و دولت او می کوشند به هر بهانه ای «تغییرات روحی» در فضای سیاسی ـ فرهنگی ترکیه ایجاد کنند.

هر گونه انتقاد و یا بیان طنز آمیز انتقادی از اسلام ممنوع است. هر نوع بیان سمبولیک انتقادی از اسلام و حزب اسلامی با انتقادات شدید مواجه و به مراجع قانونی ارجاع داده می شود. حتی کاریکاتوری های رجب طیب اردغان نیز تحمل نشده، توهین تلقی می شود و کاریکاتوریست ها به دادگاه فرستاده می شوند!

دادگستری دولت اردوغان مرتبا برای اثبات جرم روشنفکران به کتاب قانون جزائی پاراگراف 216 بند 3 آن استناد می کند که مربوط است به: « توهین به ارزش های دینی در انظار عمومی». توسط همین قانون «فاضل سای» مثل همکارش «بهادر باروتری» به زندان محکوم شده است. کاریکاتور «بهادر باروتری» در ماه فوریه سال گذشته در مجله کاریکاتوری «پنگوئن» منتشر شد.

در این کاریکاتور مردی در مسجد توسط تلفن همراه با خدا تماس گرفته و از او می پرسد که اجازه دارد قبل از تمام شدن مراسم مذهبی مسجد را به خاطر کار هائی که دارد ترک کند. البته در پس زمینه این کاریکاتور با خطوطی کاملا ریز نوشته شده است: «خدائی وجود ندارد، مذهب یک دروغ است». همین موضوع باعث شد تا این کاریکاتوریست در ماه نوامبر به دادگاه فراخوانده شده و به یک سال زندان محکوم شود. دولت اردغان بویژه به کاریکاتور حساسیت خاصی دارد. در سال گذشته از برگزاری چند نمایشگاه کاریکاتور در ترکیه جلوگیری به عمل آورده است.

در اواخر سال گذشته روزنامه های اسلامگرای نزدیک به محافل دولتی ناگهان یک «توطئه تئاتری» را در تئاتر شهر استانبول کشف کردند. با همان عنوان در سال 2010 نیز مشابه به اصطلاح توطئه را روزنامه «وقت» که از جمله روزنامه های کشف کننده توطئه های ضد دولتی است کشف کرده بود. در تمامی این اکتشافات روشنفکران و هنرمندان «ریاکارانه» در حال توطئه علیه اسلام و دولت اردغان وانمود می شوند. حتی برای به تعطیلی کشاندن تئاتر استامبول مدعی شدند که امکانات کشف و کنترل آتش سوزی تئاتر محدود است و ادامه کار تئاتر خطر جانی برای تماشاگران دارد. تئاتر روی صحنه آن دارای صحنه هائی از «پرنوگرافی» است!

ادامه تحریکات زمینه تعطیلی تئاتر مذکور را فراهم آورد که با تظاهرات گسترده هنرمندان و روشنفکران مواجه شد؛ اما اردوغان آنها را تهدید کرد که کلیه تئاتر های دولتی را خصوصی خواهد کرد و کارمندان آنها را از کار اخراج خواهند کرد. اردغان گفت با خصوصی سازی تئاتر های دولتی کارگردان ها و بازیگر ها خواهند دید که قادر نخواهند بود هزینه های اجرای تئاتر ها را تحمل کنند.

روزنامه «یونگه ولت» چاپ آلمان نیز در این رابطه گفتگوئی با «یوآخیم لاقاتیس» مسئول اول اتحادیه روزنامه نگاران در سندیکای خدماتی «وردی» آلمان دارد.

یونگه ولت: در ترکیه هم اکنون حدود 100 روزنامه نگار در انتظار محاکمه هستند و تعدادی از آن ها زندانی نیز می باشند. شما به عنوان یک ناظر بین المللی در تعدادی از این محاکمات حضور داشتید. نظرتان در رابطه با اعمال فشار به روزنامه ها و روزنامه نگاران چیست؟

«یوآخیم لاقاتیس»: اغلب این روزنامه نگاران تحت عنوان «حمایت از سازمان های تروریستی» محاکمه می شوند و یا گفته می شود که آنها عضو«اتحادیه خلق های کردستان» می باشند. این اتحادیه با نام مخفف «ک.س.ک» نامگذاری شده است. سازمان های امنیتی و مسئولین قضائی ترکیه معتقدند که این اتحادیه با حزب کارگران کردستان ترکیه «پ.ک.ک» ارتباط دارد. البته جرم این روزنامه نگاران تاکید برآزادی بیان و استقرار «جامعه مدنی» در ترکیه است اما آنها به اتهام طرفداری از سازمان مذکور دستگیر و محاکمه می شوند.

س: شما چگونه عنوان ناظر محاکمات حضور داشتید؟

ج: محاکمه یک عضو سندیکای خدماتی آلمان «وردی» که همزمان در ترکیه نیز به کار خبری اشتغال دارد باعث شد تا این امکان فراهم شود که چند ناظر به خواست سندیکای «وردی» بتوانند در این محاکمات به عنوان ناظر حضور داشته باشند. «انستیتو روزا لوکزامبورگ» نیز به حضور ناظران در محاکمات اصرار داشت. 10 سپتامبر بخش اول محاکمات برگزار و ادامه آن به 12 نوامبر پیش رو محول شده است.این عضو 27 ساله سندیکائی خدماتی آلمان «عمر چلیک» نام دارد.که در ترکیه نیز فعالیت مطبوعاتی داشته است.

س: آیا دادگستری ترکیه مستقل است یا تحت انقیاد دولت قرار دارد؟

ح: اینگونه به نظر می رسد که این وزارت خانه تحت انقیاد «وزارت کشور» وشخص «رجب طیب اردغان» قرار دارد.انتقادات به «حزب عدالت و توسعه» تحمل نمی شود.مسئول سندیکای خدماتی «اگاتیم سن» که بخش آموزش و علوم در ترکیه را نمایندگی می کند نیز هم اکنون در زندان به سر می برد.در مجموع حدود 8 هزار تن که اغلب آنها نیز کرد می باشند به جرم اظهار نظر و خواست آزادی بیان در زندان ها به سر می برند. تعدادی از آنها دانشجو وتعدادی نیز اعضائ سندیکا ها و یا اعضائ گروه های سیاسی چپ هستند. در زندان ها وضعیت بسیار نگران کننده است.انواع تخلفات در درون زندان های بوقوع می پیوندد. زندانیان جوان مورد اذیت و آزار قرار می گیرند و مورد تهاجم جنسی واقع می شوند.