حاشیه نشینان
موتور رویدادهای
مهم دوران ما

سیر تکاملی شهرهای ایران از دهه 1330 به بعد که بتدریج منجر به ورم کردن آنها و خالی شدن روستاهای ایران و لاغر و نحیف شدن آنها انجامید، بخشی از شناخت ما را نسبت به موتور انقلاب 57 را کامل می کند و از همین رو باید بدان بیش آنچه تاکنون پرداخته شده پرداخت.
این سیر تکاملی به شکل گیری حاشیه نشینی در اطراف تهران و شهرهای بزرگ دیگر ایران انجامید و ترکیب جمعیتی شهرهای ایران را زیر و رو کرد. بخشی از سقوط کشاورزی و دامداری و درعین حال، شکل گیری جامعه کارگری- روستائی ایران در دهه های پس از 1320 را باید از این زاویه هم نگاه کرد. همچنان که برنامه اصلاحات ارضی ناقص و سقط جنین شده دوران شاه از آغاز دهه 1340 را که آنچه در بالا به آن اشاره شد تا حدود زیادی نتایج آن بود نیز باید دوباره بررسی کرد. چنان که مخالفت روحانیت با اصلاحات ارضی و بیم آنها برای از کف دادن پایگاههایشان در روستاها را.
حاشیه نشین ها، نقش مهمی در انقلاب 57 بازی کردند و ریشه بسیاری از دولتمردان پس از انقلاب 57 که بسیاری از آنها اکنون زندانی حکومت اند و حتی فرماندهان نظامی سپاه و بسیج و گروه های فشار به این حاشیه نشینی و حاشیه نشین ها، بیکاری در روستاها و ورم کردن اطراف شهرهای بزرگ باز می گردد. این اشاره ای بیش نیست و نام آن را به هیچ روی نمی توان تحلیل نیروها و یا موتور انقلاب 57 گذاشت، بلکه تنها روشن کردن چراغی در مسیر رسیدن به تحلیل است. تحلیلی که ما ناگزیریم به آن بپردازیم، چرا که نسل حاشیه نشین انقلاب 57 امروز در حکومت است، اما نسل دوم و سوم حاشیه نشینان شهرهای ایران موتور هر تحولی در حوادث آینده ایران اند. با این حساب، ما حتی برای شناخت نیروی حوادث و تحولات آینده نیز ضرورت دارد به مسئله ای بنام "حاشیه نشینان شهرهای بزرگ ایران" بپردازیم. ترکیب سنی، میزان دانش و تحصیل آنها، مناطقی از ایران که آنها برخاسته از آن مناطق اند، اقوام، گرایش مذهبی، شغل های بی شناسنامه حاشیه نشینان و حتی ترکیب شدن و در هم ادغام شدن مهاجرین کشورهای مختلف اسلامی در میان این حاشیه نشین ها، مانند افغان ها، عراقی ها و.... نیز بسیار اهمیت دارد. نباید غافل ماند از خطر جنگ داخلی در ایران و نقشی که این حاشیه نشین ها مانند همه مردم ایران که در شهرها و یا روستاها زندگی می کنند درچنین جنگی بازی خواهند کرد. همچنان که نباید غافل ماند از کدورت ها و تبعیض هائی که به اشکال مختلف حکومت میان این حاشیه نشینان بوجود آورده است. همچنان که تلاش سازمان های مذهبی و فرا ایرانی نظیر القاعده و یا نقش عربستان سعودی را برای یار گیری در میان حاشینه نشینان شهرهای ایران که مهاجرانی غیر ایرانی اند را باید در نظر داشته باشیم.
همین اشارات باید کافی باشد برای آن که بدانیم مسئله حاشیه نشینان شهرها تا چه اندازه مهم است و پرداختن به آن دارای اهمیت. همه آنها که نگران حمله نظامی به ایران و آغاز جنگی تازه هستند و یا از جنگ داخلی بیمناک اند و بدرستی بر شعار صلح و علیه جنگ تاکید دارند، اگر به این مسائل نیز بپردازند، در مسیر شعار و نگرانی خود گام برداشته اند.