راه توده                                                                                                                                                          بازگشت

 

 

مرور تاریخ ایران

از انقلاب مشروطه تا انقلاب 57

آغاز تثبیت

قدرت رضاخان

بعنوان "شاه" جدید

 
 

سال 1305 سال گام های بلند رضاشاه برای تثبیت خود بعنوان شاه است. فراهم کردن شرایط تاجگذاری و تشکیل دولتی که فرمانبر او باشد و برای رسیدن به این هدف دوم، مرحله به مرحله افراد مستقل و دارای رای و نظر را از کابینه ها کنار گذاشته و گوش به فرمان ها را جانشین آنها می کند. برای مجلس هم همین نقشه را اجرا می کند و تا مرز ترور مدرس رئیس سنی مجلس ششم پیش می رود. این ترور ناکام می ماند اما رضاشاه هدف خود را بعدها که کاملا تثبیت شده و پلیس امنیتی خویش را بر جامعه مسلط ساخته به گونه ای دیگر و مستقیم اجرا می کند. مدرس را در تبعید به قتل می رساند. روز به روز وحشت در میان کسانی که رضاخان سردار سپه را تائید کرده و حمایت می کردند اما از تبدیل او به شاهی مستبد وحشت داشتند افزوده می شود. با این همه، گام های اولیه اصلاحی او با تائید مردم و مجلس همراه است. خودکشی یکی از سیاستمداران کهنه کار ایران که آینده را حدس زده بود در این سال روی داد. در همین سال سه حادثه و مرگ روی میدهد. دو شاعر و محقق برجسته ایران "شوریده شیرازی" و "ادیب شیرازی" فوت می کنند و در یک حادثه عجیب "درویش خان" موسیقدان و نوازنده برجسته ایران در تصادف درشکه اش با یک اتومبیل کشته می شود. حوادث را به نقل از کتاب "مرور تاریخ ایران...."  پی بگیریم:

سال 1305

فروردین ماه

1 – در مدینه منوره فاجعه غم انگیزی رخ داد. به موجب حکم قاضی القضات وهابی ها قبه و ضرایح مقدسه ائمه بقیع تخریب شد. این واقعه خبر از دوره بربریت و اعاده اعصار امویان وعباسیان می داد. علمای اعلام مقیم بین النهرین مراتب را به علمای ایران تلگرافی اطلاع داده و تقاضای کمک و معاونت نمودند.

2 – کمپانی واگن شهری مبلغ صد دینار به قیمت بلیط خود اضافه کرد. بر اثر حملات روزنامه ها به این افزایش قیمت و استقامت مردم، تصمیم کمپانی عقیم ماند. جرائد ناهید و ایران در حمله به کمپانی پیشقدم بودند.

 اردیبهشت ماه

1 – بعد از ظهر امروز مراسم تاجگذاری رضا شاه با شرکت علماء، سفراء، هیئت قضائیه، صاحب منصبان ارشد، اعیان، نمایندگان تجار و اصناف، کارمندان رتبه 8 و 9 و نمایندگان مطبوعات با لباس تمام رسمی (جبه ترمه) در کاخ گلستان انجام گرفت.

2 – به مناسبت تاجگذاری در تهران و شهرستانها سه روز و سه شب چراغانی شد.

3 – محمد علی فروغی رئیس الوزراء و عبدالحسین تیمور تاش به مناسبت حسن خدمت نشان درجه اول تاج دریافت کردند.

4 – امیر لشکر عبدالله خان امیر طهماسبی وزیر جنگ، امیر لشکر محمود آیرم امیر لشکرجنوب، سرتیپ محمد حسین آیرم فرمانده لشکرآذربایجان، سرتیپ محمد خان (شاه بختی) فرمانده لشکر غرب، سرتیپ جان محمد خان فرمانده لشکر شرق و سرتیپ فضل الله خان (زاهدی) فرمانده تیپ شمال به واسطه حسن خدمت به ژنرال آجودانی شاه منصوب شدند.

5 – محمد علی فروغی رئیس الوزراء و حسن اسفندیاری محتشم السلطنه خطابه های تملق آمیزی ایراد کردند.

6 – در روز تاجگذاری به تمام مدعوین مدال تاجگذاری اعطاء شد.

7 – تلگراف بی سیم مرکزی در قصر قاجار افتتاح شد و اولین تلگراف به تمام ایستگاههای بی سیم دنیا مخابره گردید. اولین دستگاهی که پاسخ داد بی سیم مسکو بود که شرحی مبنی بر تبریک مخابره نمود.

8 – هواپیماهای ایران در آسمان تهران ظاهر شده نمایش دادند.                                                                              

خرداد ماه

1 – آقا شیخ عبدالجواد معروف به ادیب نیشابوری ازادباء و شعراء نامی و از مدرسین برجسته حوزه علمیه مشهد درگذشت.

2 – محمد علی فروغی از مقام ریاست وزرائی استعفا داد و هنگام ترک مقر خویش اسناد و مدارک و مهر نخست وزیری را به محمود جم معاون رئیس الوزراء داد.

تیر ماه

1 – مجلس ششم قبل ازظهر طی مراسمی افتتاح گردید. نخستین جلسه مجلس به ریاست سنی سید حسن مدرس تشکیل گردید. در این جلسه سید محمد تدین به ریاست مجلس و سید المحققین دیبا و سهام السلطان بیات به نیابت ریاست انتخاب شدند.

2– محمد ولی خان خلعتبری (سپهدار اعظم) که در دوران پادشاهی ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و محمد علی شاه و احمد شاه صاحب مقامات بزرگ دولتی بود و چندین بار پس از خلع محمد علی شاه به رئیس الوزرائی رسیده و یکی از دو فاتح نظامی تهران بود در سن 84 سالگی در منزل شخصی خود با تفنگ خود کشی کرد و جنازه وی در امامزاده صالح شمیران در کنار پسرش سرهنگ ساعدالدوله دفن گردید.

مرداد ماه

1 – بر اثر مساعی آقای مهندس شقاقی مهندس عالیرتبه وزارت فوائد عامه تسطیح راه جدید مازندران خاتمه پذیرفت. مخارج تسطیح این راه صد و بیست هزار تومان شد.

2– رضا شاه با تهدید تلگرافی دوست محمد خان را از ادامه طغیان بر حذر داشت.

3- بلدیه تهران اخظار زیر را برای اهالی تهران صاد رکرد:

«چون استعمال حشیش علاوه بر مضرات محسوسه که دارد از علل عمده ابتلا به مرض جنون است. به طوری که سابقا هم اقدام شده به عموم اخطار می شود که خرید و فروش و استعمال حشیش از نقطه نظر حفظ الصحه عمومی اکیدا ممنوع است و مرتکبین تعقیب و بر طبق قانون جزای عمومی و نظامنامه امور خلافی مجازات خواهند شد. کفیل بلدیه  سرهنگ بوذرجمهری»

شهریور ماه

1 – مجلس ششم آماده کار شد و تصویب اعتبارنامه ها به حد نصاب رسید.

2 – حسن مستوفی رئیس الوزراء در سعد آباد حضور یافته از سمت خود کناره گیری نمود ولی شاه استعفای او را نپذیرفت.

3 – در جلسه خصوصی مجلس از 81 نفر عده حاضر 69 نفر به زمامداری مستوفی ابراز تمایل کردند.

4 – حسن مستوفی چون رای تمایل مجلس را کافی برای ادامه کار ندانست مجددا از رئیس الوزرائی استعفا داد.

5 – چراغعلی خان پهلوی نژاد معاون وزارت دربار در مجلس شورای ملی حضور یافته ضمن مذاکره با سید محمد تدین رئیس مجلس اظهار کرد استعفای مستوفی مورد قبول واقع شده مجلس رئیس الوزرای جدیدی انتخاب کند.

6 – نمایندگان مجلس شورای ملی در یک جلسه خصوصی با اکثریت 56 رای به نخست وزیری حسین پیرنیا (موتمن الملک) ابراز تمایل نمودند.

7 – موتمن الملک در سعد آباد حضور یافته ضمن مذاکره با رضا شاه از قبول رئیس الوزرائی سر باز زد.

8 – اکثریت پارلمان با مساعی موتمن الملک با 66 رای حسن مستوفی را به رئیس الوزرائی انتخاب کردند.

مهر ماه

1 – میرزا حسن خان ظهیرالملک به سمت حکمران گیلان تعیین شود.

2 – برای اولین بار اتاق تجارت در ایران تشکیل شد. آقای حاج حسین آقا مهدوی (امین الضرب) به ریاست اتاق تجارت تهران و آقایان کاشف و سپهر به منشیگری انتخاب شدند.

3 – دولت اعلام کرد قانون نظام اجباری از دهم آبان ماه به مرحله اجرا گذاشته می شود.

4- حاج محمد تقی معروف به شوریده شیرازی از شعرای بزرگ دوره قاجاریه در شیراز در گذشت.

آبان ماه

1 – بامداد امروز آقای سید حسن مدرس در حالی که از کوچه سرداری به طرف مدرسه ناصری می رفتند مورد حمله چند نفر تروریست قرار می گیرد و چندین تیر به سوی او شلیک می شود. در اثرشلیک گلوله بازوی چپ ایشان بشدت مجروح و یک گلوله نیز به دست راست اصابت می کند. ضاربین پس ازاجرای سوءقصد فرار می کنند. مامورین نظمیه مدرس را ابتدا به بیمارستان نظمیه و از آنجا به بیمارستان دولتی حمل و دست ایشان را عمل کردند. از طرف دولت قضیه تعقیب شد ولی نتیجه ای بدست نیامد.

2 – در جلسه مجلس شورای ملی عده ای از نمایندگان از سوء قصد به مدرس اظهار تنفر و انزجار نمودند. وثوق الدوله وزیر عدلیه طی نطق کوتاهی متذکر شد عاملین شناخته و مجازات خواهند شد.

3 – بلدیه تهران اعلام کرد برای رفاهیت عمومی تا موقعی که چراغ برق عملیات خود را خاتمه دهد بوسیله چراغ های زنبوری که به فواصل نزدیک در معابر نصب نموده شهر را روشن می نماید.

4 – وزارت فوائد عامه لایحه تاسیس و واگذاری خطوط اتوبوسرانی آزاد در شهر تهران را به یک کمپانی دانمارکی به مجلس تقدیم نمود. کمپانی به موجب این لایحه موظف است هفت خط اتوبوسرانی دائر کند. و حداقل هر خط سه اتوبوس داشته باشد و از هر مسافر با مختصراثاثیه 8 شاهی بگیرد. اطفال زیر 8 سال از پرداخت کرایه معاف اند.

آذر ماه

1 – درویش خان استاد موسیقی با درشکه نمره 159 در حین عبور از خیابان امیریه با اتومبیل نجم الدین نام مصادف شده اتومبیل شکم یکی از اسب ها را پاره کرد و درویش خان از درشکه پرت شد. ایشان را که به شدت مجروح شده بود به مریضخانه بردند ولی دار فانی را وداع گفت.

2 – عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار که مدت چهار ماه برای ماموریت در روسیه به سر می برد وارد تهران شد.

3 – هیئت وزیران دستگاه های بی سیم مملکت را به وزارت پست و تلگراف واگذار نمود.

بهمن ماه

آقای رجبعلی خان معلم ژیمناستیک مدارس اصفهان به عزم سیاحت دور دنیا با دوچرخه بدون پول از اصفهان حرکت کرد. خط سیر وی عبارتست از اصفهان، شیراز، یزد، کرمان، سیستان، خراسان، هرات، کابل از مسیر تنگه خیبر هندوستان، تبت چین، مغولستان، ژاپن، سانفرانسیسکو و امریکای شمالی.

اسفند ماه

1 – مهدیقلی خان هدایت وزیر فوائد عامه لایحه تاسیس راه آهن سراسری را به مجلس داد. دکتر محمد مصدق با لایحه مزبور مخالفت کرد و گفت راه آهن منافع مادی مستقیم ندارد.

2 – لایحه تاسیس راه آهن از محل وجوه عایدات قند و شکر به تصویب مجلس رسید.

 

 

 

                        راه توده  440     19 دی ماه 1392

 

                                اشتراک گذاری:

بازگشت