ترجمه کیوان خسروی

اول ماه مه 2018،  70 سال از زمان برقراری روابط دیپلماتیک بین پاکستان و اتحاد جماهیر شوروی( روسیه- جانشین اتحاد شوروی)گذشت. در پیام رسمی وزارت امور خارجه پاکستان که به این رویداد اختصاص یافته گفته شد:"ما معتقدیم که همکاری استراتژیک چندجانبه دراز مدت میان دو کشور برای مردم پاکستان و فدراسیون روسیه سودمند خواهد بود و به صلح و ثبات منطقه کمک خواهد کرد".

همچنین در بیانیه وزارت امور خارجه روسیه تاکید می شود که: "وزرای امورخارجه با خرسندی سطح بالای مناسبات میان دولت روسیه و پاکستان که بر اساس اصول برابری حقوق، احترام متقابل و درنظر گرفتن منافع یکدیگر پایه ریزی می‌شوند و همچنین به جنبه همکاری سازنده در امور جهانی، ازجمله در میادین سازمانهای بین المللی پیشرو، پیش از همه سازمان ملل متحد و سازمان همکاری شانگهای ارزیابی می کند.

هردو طرف به تعمیق پیگیرانه ایجاد گفتگوی سیاسی دو جانبه، توسعه همکاری های چند جانبه مبارزه علیه تروریسم، تجارت و اقتصاد و دیگر زمینه های عملی برای منافع مردم روسیه و پاکستان تاکید می‌کنند. این تنها تعامل سازنده و همکاری چند جانبه نیست. گرم شدن روابط اسلام آباد و مسکو ناشی از بحران روابط هر دو کشور با امریکا و غرب است. پاکستان بطور قابل ملاحظه ای از آمریکا دور می شود. اسلام  آباد با کمبود اعتماد به آمریکا روبرو است، زیرا برنامه واشنگتن در راه تدوین سیاستی بر اساس نابرابری است. در طرف آمریکایی این درک و شناخت وجود ندارد که پاکستان درباره منافع ملی مصالحه نمی کند.سیاست کاخ سفید نسبت به پاکستان مشخص شده است، برای نمونه تهدید دولت ترامپ برای آوردن نام پاکستان در فهرست دولتهای حامی تروریسم. در پاسخ این مسئله اسلام آباد از دراختیار قراردادن منطقه ای از پاکستان به واشنگتن برای ترانزیت محمولات به افغانستان جلوگیری کرد و تحویل داده‌های سرویس‌های اطلاعاتی خود به آمریکایی‌ها را متوقف ساخت.

مقامات عالی رتبه پاکستان بویژه ارتش، آمریکا را به تلاش برای بی ثباتی پاکستان متهم کردند. ناصرخان جانجو مشاور نخست وزیر پاکستان در امور امنیت ملی گفت که کشاندن کشور آنها به جنگ در افغانستان کار واشنگتن بود: واشنگتن اسلام آباد را از "تهدید کمونیستی" ترساند و حکومت پاکستان به اشتباه این امر را پذیرفت.خروج نیروهای شوروی از افغانستان به حکومت طالبان در آن کشور منجر شد. پس از حمله به آسمانخراشهای نیویورک در سپتامبر 2001 اشغال افغانستان توسط آمریکاروی داد، که با مرزهای پاکستان که 2 هزار و 500 کیلومتر هستند مرتبط بود.ضمنا کارشناسان پاکستانی در زمینه تروریسم در حال حاضر هر چه بیشتر اشاره می کنند که عملیات فنی و دستورالعمل هایی که بیشتر در بین مجاهدین افغانستان و اکنون بین مخالفین بالقوه "دولت اسلامی" ( این سازمانها در روسیه ممنوع هستند) توزیع شدند، در یکی از دانشگاه های آمریکا تدارک دیده شده اند. زمان تغییر می کند و منافع هم تغییر می کند. اگر دیروز روسیه (شوروی سابق) را در پاکستان بمثابه مهاجم می دیدند، اکنون درباره روابط فرهنگی عمیق سخن می گویند و از سربازان روس برخلاف آمریکایی‌ها که تنها می توانند بمباران کنند، بمثابه جنگجویان واقعی یاد می کنند (همانطور که ایالات متحده آمریکا در دوران جنگ جهانی دوم با تکیه بر تسلط در هوا در کنار عملیات زمینی انجام داده بود – بخاطر بیاوریم بمباران فسفری شهر درسدن آلمان و حمله هسته ای به ژاپن؛ از آن زمان در تفکر پنتاگون چیزی تغییر نکرده است).

زخم کهن افغانستان- یکی از اپیزودهای گذشته است. اگر درباره اکنون صحبت کنیم، نویسنده ای از اسلام آباد در نشریات اخیر که به مناسبات روسیه و پاکستان اختصاص داده شده، نوشت که "تنظیم نوین مناسبات بین پاکستان و روسیه...- تحول و پیشرفت الگویی در سیاست جهانی است؛ متحدین قدیمی مانند ایالات متحده آمریکا و پاکستان، در زمینه ژئوپولیتیکِ در حال تغییر هستند". درباره رانش و انحراف ایالات متحده تنها میتوان بصورت مشروط صحبت کرد: واشنگتن فقط سعی دارد نقش هژمونی جهانی خود را حفظ کند.اما پاکستان بطور واضح روی خطوط سیاست خارجی، از جمله مغایر با برنامه های جهانی ایالات متحده آمریکا کار می کند.تا آنجا که به روسیه مربوط می شود میتوان گفت که تحولات مهمی در روابط دوجانبه بین دو کشور در سال 2015 رخ داد که در نشست مشترک سازمان همکاری شانگهای و بریکس در شهر اوفا، پاکستان به سازمان همکاری شانگهای پیوست. در همان سال تحریم‌های مربوط به تحویل سلاح های روسی به پاکستان لغو شد و در ماه اوت قراردادی به مبلغ 153 میلیون دلار برای خرید هلیکوپترهای جنگی ساخت روسیه توسط پاکستان امضاء شد. برای همین نیز مانورنظامی مشترک در خاک روسیه و پاکستان انجام گرفت.در میانه سال 2017 بین شرکت روسی " گازپروم" و شرکت توسعه نفت و گاز پاکستان که مشغول استخراج گاز و نفت است، یادداشت حسن تفاهمی بمنظور توسعه همکاری دوجانبه و ایجاد موسسات مشترک و بکار گرفتن فن آورهای جدید امضاء شد. و در آغاز سال 2018 توافق نامه ای درباره همکاری بین دو کشور در زمینه تبادل اطلاعات سرویس های ویژه امضاء شد. اینها نشانه های سطح بی سابقه همکاری هستند. و این تنها مرحله اولیه است. افغانستان- باز یک حلقه دیگری است که دو کشور را بهم پیوند می دهد ( و همچنین همسایه ایران که در روند مذاکرات شرکت می کند). به ایجاد صلح و ثبات در این کشور هم مسکو و هم اسلام آباد علاقمند هستند.

ایالات متحده آمریکا که یک نیروی نظامی وسیع قاره ای را در افغانستان اداره می کند، بخوبی می داند که اگر این نیروی نظامی وسیع از افغانستان خارج شود بعید بنظر می رسد که دوباره بتواند آن را بازگرداند. و این بدان معنی است که امکان کنترل چند جانبه بر تعدادی از کشورها در قلب آسیای مرکزی را از دست خواهد داد. منابع ایالات متحده آمریکا تایید می کنند که علیرغم حمایت واشنگتن و ناتو، نیروهای امنیتی افغانستان طی سالیان گذشته تخریب شده اند.بنظر می رسد که به دلیل عدم درک درست از آنچه که در افغانستان واقعا روی می‌دهد، ایالات متحده آمریکا از روش قدیمی مینگذاری استفاده می‌کند: طی سه ماهه نخست سال 2018 ائتلاف غرب مهمات جنگی  بیشتری را نسبت به  دوره مشابه در شانزده سال گذشته که در جریان آن نیروهای آمریکایی در این کشور مستقر هستند در اختیار افغانها گذاشت. تا آنجا که به ابتکارات اقتصادی استراتژیک مربوط می شود، در بهار سال 2018 پاکستان کریدور اقتصادی پاکستان- چین را که از بندر گوادار در ساحل اقیانوس هندآغاز می شود و ضمن گذشتن از مرز پاکستان – چین، در شهر کاشغر چین در نزدیکی مرز قیرقیزستان(165 کیلو متری)پایان می یابد، رسما افتتاح کرد.فعلا شاخه بزرگی از راه آهن ساخته شده است، اما هنوز کار برقراری خطوط راه آهن در حال انجام است. در چارچوب طراحی فنی ممکن پروژه های اتحادیه اقتصادی اوراسیا و پروژه "یک منطقه، یک راه" کریدور مورد نظر در برابر روسیه چشم اندازهای بسیار عالی حمل و نقل را باز می‌کند. جمهوری خلق چین و قرقیزستان در حال حاضر با زیرساختهای حمل ونقل از طریق گذرگاه توروگارت مرتبط هستند و برای روسیه هرچند بطور غیرمستقیم، میتواند راه خروجی به اقیانوس هند (مسیر ممکن دوم – از طریق ایران) باز شود. هرچند اسلام آباد مدتها شریک استراتژیک پکن است، رهبری پاکستان علاقمند به تنوع روابط سیاسی است. در پاکستان برای نمونه درباره امکان بالقوه پدید آمدن کریدور اقتصادی روسیه- پاکستان صحبت می شود. راه حلی متقابل برای بازارهای یکدیگر و بهره و مزیتی مسلم برای اقتصاد روسیه و پاکستان!

منبع:

Фонд Стратегической Культуры

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده