بریکس شورای تجاری پنج کشوری است که در ابتدای قرن با سریع‌ترین رشد،اقتصادهای «نوظهور» بودند و اکنون دستکم یکی از آنها، چین، را باید قدرت اقتصادی تثبیت ‌شده دانست تا نوظهور!

بریکس از کنار هم گذاشتن حرف اول نام این پنج کشور در زبان انگلیسی تشکیل شده، برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی.

نخستین بار وزیران خارجه چین، هند، برزیل و روسیه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۰۶ دیدار کردند و اولین اجلاس رسمی سران در سال ۲۰۰۹ در روسیه برگزار شد.

سال بعد آفریقای‌جنوبی هم به این شورای تجاری پیوست و نشست سران آن هر سال در یکی از کشورهای عضو برگزار شده است.

از رهبرانی که در اولین اجلاس شرکت کردند کسی اکنون در قدرت نیست، جز دمیتری مدودف نایب رئیس‌ شورای امنیت ملی روسیه که در آن زمان جایش را با ولادیمیر پوتین عوض کرده و رئیس‌جمهور شده بود. لولا داسیلوا رئیس‌جمهور سابق برزیل نیز به زودی در انتخاباتی دیگر شرکت می‌کند و همه پیش بینی ها مبنی بر اینست که بار دیگر با رای مردم رئیس جمهور خواهد شد.

چرا بریکس مهم است؟

جز آفریقای جنوبی، چهار کشور دیگر در بین هفت کشور اول جهان از نظر مساحت و بین 10 کشور اول دنیا از نظر جمعیت و تولید ناخالص داخلی قرار دارند. سه ارتش از پنج ارتش بزرگ دنیا از نظر پرسنلِ در حال خدمت در کشورهای بریکس هستند که در مجموع، حدود 40 درصد جمعیت، نزدیک به یک ‌چهارم تولید ناخالص ملی و حدود یک‌سوم خاک دنیا را تشکیل می‌دهند.

در میان این غول‌ها، آفریقای‌جنوبی شاید کوچک به نظر برسد، اما باید بدانیم که این کشور از نظر تولید ناخالص داخلی دومین اقتصاد بزرگ آفریقاست، سومین ارتش بزرگ آفریقا را دارد، هرچند از نظر مساحت و جمعیت (حدود 60 میلیون)، مقام ششم را در این قاره دارد. پایتخت آن ژوهانسبورگ ثروتمندترین شهر و پایتخت اقتصادی آفریقاست.

کشورهای بریکس از مهم‌ترین تولیدکنندگان کالا، خدمات و مواد خام در دنیا هستند و پیش‌بینی شده در آینده نه چندان دور بزرگترین شوند. از دیگر ویژگی‌های مهم کشورهای بریکس عبارتند از:

- ذخایر عظیم و متنوع منابع طبیعی و زیرزمینی از جمله انرژی و عناصر کمیاب را دارند.

- نیروی کار فراوان و ارزان دارند.

چه کشورهایی در نشست اخیر بریکس شرکت کردند؟

در اجلاس اخیر، رئیس‌جمهور چین بعنوان میزبان از ایران، الجزایر، مصر، اندونزی، قزاقستان، سنگال، ازبکستان، کامبوج، اتیوپی، فیجی، مالزی و تایلند برای اجلاس اخیر دعوت کرده بود. پاکستان گفته مایل به شرکت بوده اما یک کشور (که معلوم است منظورش هند است) مخالفت کرده بود.

پیش از این، ترکیه، بنگلادش، مکزیک، نیجریه و سوریه، مصر و نیجریه هم برای پیوستن به بریکس ابراز علاقه کرده‌اند.

رئیس‌جمهور ایران در اجلاس اخیر بریکس گفت «بحران‌های نوظهور از جمله کرونا، تغییرات اقلیمی و منازعات منطقه‌ای و بین‌المللی، بر شدت بحران‌های جهانی مثل «توسعه منهای عدالت، گرسنگی، گسترش شکاف فقیر و غنی و به حاشیه راندن تنوع فرهنگی» افزوده است. بنابراین برای همکاری، نیاز به «نهادهای مستقل چند ملیتی در کنار سازمان ملل» هر چه بیشتر شده است.

وی با تقدیر از ابتکارهای کشورهای عضو از جمله شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور «عزیز» چین گفت «برای نیل به اهداف بریکس»، ایران «آماده» است توانمندی و ظرفیت زیر را به «اشتراک» بگذارد:

- اتصال بریکس به گلوگاه‌های بزرگ انرژی و بازارهای جهانی

رئیس‌جمهور ایران به اهمیت برنامه «کمربند و راه» چین و «تاسیس بانک توسعه نوین» اشاره و پیشنهاد «ابتکار امنیت جهانی» را مطرح کرد.

مزایای پیوستن به بریکس چیست؟

یکی از مهمترین مزایای پیوستن به این مجمع، بخصوص برای ایران و روسیه که مشمول سخت‌ترین تحریم‌ها هستند بانک کشورهای بریکس است که «بانک توسعه نوین» نام دارد. این بانک، که یک بانک توسعه چندملیتی توصیف شده، سامانه اعلام پرداختی دارد برای کشورهای عضو که بدیلی است برای سوئیفت، سامانه مالی ارتباطات بین‌بانکی جهانی، که اکنون ایران و روسیه از دسترسی به آن محروم شده‌اند.

ولادیمیر پوتین همزمان با اجلاس اخیر گفت که سامانه ارتباط بانکی روسیه آماده اتصال به بانک‌های کشورهای بریکس است.

یکی دیگر از اهداف بریکس جدا شدن از دلار بعنوان ارز و معیار تجارت بین‌المللی است. به گفته روسیه تشکیل صندوق «ذخیره ارزی بین‌المللی» براساس ارز کشورهای عضو در جریان است.

تنش غرب با روسیه و چین در دهه‌های اخیر هرگز در ابعاد کنونی نبوده است، بخصوص بعد از حمله ورود ارتش روسیه به اوکراین و تحریم گسترده روسیه.

«چرخش به شرق» ایران

گفتگوهای هسته‌ای ایران با غرب تا پیش از مذاکرات اخیر در قطر به جایی نرسیده بود و در قطرهم ظاهرا به جائی نرسید. این مسئله شاید دست روسیه و ایران را تقویت ‌کند. کمااینکه ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه، درخواست ایران و همینطور آرژانتین، برای عضویت در بریکس را نشانه دیگری از ناکامی آمریکا در منزوی کردن روسیه و ایران خوانده است: «در حالیکه کاخ سفید در این فکر است که چه چیز دیگری را ممنوع کند، ببندد یا خراب کند، ایران و آرژانتین درخواست پیوستن به بریکس را داده اند.»

در یک ماه گذشته، روسای جمهور تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان با ایران توافق‌نامه‌هایی امضا کرده‌اند، از جمله در زمینه حمل‌ و نقل و ترانزیت که نشانه سیاست جدید ایران در این زمینه است. ابراهیم رئیسی در اجلاس اخیر بریکس، پیوستن ایران به بریکس را یکی از نقاط قوت ایران نام برد.

تفاهم‌نامه‌های ایران با این سه کشور آسیای میانه را می‌توان همسو با «کمربند و راه» و همچنین توافق ٢٥ ساله ایران و چین دانست که جزئیاتش اعلام نشده است.

دو روز پس از نشست بریکس، گروه هفت برنامه عظیم «ششصد میلیارد دلار» سرمایه‌گذاری در توسعه جهانی را برای مقابله با برنامه «کمربند و راه» چین اعلام کرد.

با پیوستن اعضای جدید، تکلیف نام بریکس چه می‌شود؟

بریکس از کنارهم گذاشتن نام پنج کشور عضو درست شده، پیش از پیوستن آفریقای‌جنوبی، نامش «بریک» بود. معلوم نیست اگر کشورهای دیگر از جمله ایران به آن بپیوندند، این نام چه تغییری خواهد کرد، آیا به نام همان پنج عضو اول خواهد ماند، یا حرف اول نام کشورهای جدید به آن اضافه خواهد شد یا نامی تازه را در نظر می‌گیرند؟

(این مطلب را از وبسایت بی بی سی فارسی گرفته شده و با اندک ویراستاری منتشر کردیم)

تلگرام راه توده:

https://telegram.me/rahetudeh

        پیج فیسبوک راه توده