هفته گذشته وزیر ارتباطات اعلام کرد که در یک روز ۲۲ میلیون تن به پیام رسان های ایرانی متصل شده اند و این یک رکورد برای این پیام رسان هاست. اینکه این آمار تا چه اندازه دقیق است معلوم نیست ولی شمار دانلودهای ثبت شده پیام رسان های ایرانی نشان می دهد که رقم فوق می تواند درست باشد. ضمن اینکه تحریم های اتحادیه اروپا نسبت به شرکت ابرآروان که خدمات فنی به پلتفرم های داخل کشور می دهد نیز می تواند نشانه ای از نگرانی آنها باشد. این تحریم ها تا جایی پیش رفت که علاوه بر آنکه پیام رسان های ایرانی از گوگل پلی حذف شدند بلکه خود این پیام رسان ها نیز روز شنبه از کار افتادند که البته چند ساعت بیشتر نپایید و مجددا فعالیت خود را ادامه دادند.

اینکه تحریم ها تا چه اندازه خواهد توانست روی خدمات پیام رسان های ایرانی مانند سروش پلاس، بله، روبیکا، ایتا و غیره تاثیر بگذارد هنوز معلوم نیست. به هر حال با وجود اینکه مثلا چین امروز بزرگترین شبکه اینترنت نسل پنجم جهان را در اختیار دارد و برخی پیام رسان های آن بیش از ۵۰۰ میلیون عضو دارد، ایران و شرکت ابرآروان ترجیح داده در این زمینه با آلمان همکاری کند که عمق فساد و غربگرایی را در حکومت نشان می دهد. حتی آنجا هم که به حساب خود می خواهند با غرب مقابله کنند دست به دامان شرکت های غربی می شوند تا آنها بتوانند سر بزنگاه همکاری ها خود را تعلیق و آنها را در محدودیت قرار دهند.

اکنون باید دید پیامدهای تحریم های اتحادیه اروپا به چه شکل بر فعالیت پیام رسان های داخلی اثر می گذارد، به همان شکل که باید دید حکومت با انجام اصلاحات سیاسی و اجتماعی خواهد توانست راه را بر پیام رسان های داخلی باز کند یا آنها همچنان در برزخ بی اعتمادی عمومی باقی خواهند ماند.

از میان این پیام رسان ها، "ایتا" تقریبا مشابه تلگرام و "روبیکا" مشابه اینستاگرام است. برخی دیگر مانند "بله" و "سروش پلاس" ترکیبی از امکانات تلگرام و واتساپ هستند و با شماره تلفن های خارج از کشور نیز می توان به ایندو متصل شد. یعنی ایرانیان خارج کشور نیز می توانند از این طریق به بستگان خود در ایران وصل یا در کانال ها عضو شوند.

تحریم های اتحادیه اروپا نشان می دهد که برنامه های ایرانی در حال پشت سر گذاشتن مشکلات فنی هستند و ظرفیت این را پیدا کرده اند که جایگزین برنامه های خارجی شوند. تعجیل اتحادیه اروپا در اعمال تحریم ها نسبت به این پیام رسان ها و شرکت های ارائه دهنده فنی به پلتفرم های ایرانی بدلیل نگرانی و آگاهی از ظرفیت فنی بوجود آمده این پیام رسان هاست.

از نظر سیاسی اروپا و آمریکا نگران هستند که اگر برنامه های داخلی جایگزین آمریکایی و اروپایی شوند آنها هم منافع بزرگ تجاری را از دست بدهند، هم نظام جمع اوری اطلاعاتشان مختل شود و هم از تاثیرگذاری بر افکار عمومی ناتوان شوند. در حالیکه در ایران مشکل در اینجاست که مردم به برنامه های داخلی اعتماد ندارند. یعنی این برنامه ها هرقدر هم از نظر فنی و ساختاری قوی شوند تا اعتماد بوجود نیاید شمار زیادی از آنها استفاده نخواهند کرد یا حداقل نمی توانند جایگزین برنامه های خارجی شوند. بوجود آمدن این اعتماد هم مستلرم اصلاحات است. هر قدر در این اصلاحات تاخیر شود امکان اینکه پیام رسان های خارجی بتوانند موقعیت انحصاری خود را حفظ کنند و بیشتر بر روی افکار عمومی مردم ایران اثر بگذارند افزون تر می شود.

مسئله اصلاحات هم فقط این نیست که اعتماد مردم نسبت به اطلاعات شخصی خود جلب شود بلکه این هم هست که همه بتوانند بر روی این پیام رسان ها حضور داشته باشند. اینکه تا کسی یا حزبی یا گروهی اندکی انتقاد کرد آن را فورا حذف و مسدود کرد نه تنها جلب کننده اعتماد نخواهد بود، بلکه نشان می دهد که در جهت اصلاحات واقعی نیز گامی گذاشته نشده است.

        پیج فیسبوک راه توده