سرمقاله 735

"کرونا" جهان و مناسبات

تحمیل شده بر بشریت را عریان کرد!

جهان در برابر ویروس کرونا عریان شد. همه کشورها، همه حکومت‌ها، همه نظام‌های اقتصادی و اجتماعی با همه ادعاهایشان، در برابر این ویروس و در برابر مردم، تن پوش خود را به کناری‌انداختند و آنچنان که هستند ظاهر شدند. کرونا بدینگونه به یک عامل مهم تسریع تاریخ تبدیل شد.

معمولا تاریخ در زمان بحران‌های انقلابی است که سرعت می گیرد و حوادثی که باید در طی چند دهه روی دهند در مدتی کوتاه بوقوع می پیوندند. ولی کرونا در پیوند با یک بحران انقلابی نبود، برعکس دهه‌ها تاخیر و انحطاط را به نمایش گذاشت. اگر سروکله همین ویروس در دهه‌های هفتاد و هشتاد میلادی در جهان پیدا شده بود بی گمان سرنوشتی متفاوت داشت. در آن زمان هنوز نئولیبرالیسم اقتصاد جهانی را تسخیر نکرده بود. جهان سرمایه داری نه تنها در رقابت با اتحاد شوروی به سطح بالای بهداشت، آموزش و خدمات عمومی وسیع متکی بود، بلکه قدرت دولت با امروز به کلی متفاوت بود. همه بانک‌ها، همه شرکت‌های بزرگ بیمه، بزرگترین کارخانه‌ها و بنگاه‌ها در اغلب کشورهای بزرگ سرمایه داری به دولت تعلق داشتند و دولت از این طریق توان اثرگذاری بر اقتصاد و راهبردهای ملی و در نتیجه امکانی به مراتب بیشتر برای مهار بیماری‌ها و همه گیری‌ها را داشت. بنابراین بحران کرونا صرفا برآمده از شیوع یک ویروس ناشناخته نیست، برآمده از ناتوانی سرمایه داری نولیبرال در مقابله با آن است. به همان شکل که چین توانست ویروس را در یک شهر و در نطفه خفه کند، اگر همین ویروس در دهه‌های هفتاد و هشتاد میلادی ظهور کرده بود کشورهای سرمایه داری غرب هم کمابیش قادر به مهار آن بودند. ولی امروز آنها نه اراده‌‌ای برای مهار آن دارند و نه ابزاری. کرونا تاریخ را تسریع کرد ولی با نشان دادن و تعمیق ژرفای انحطاطی که غرب و سرمایه داری جهانی شده در آن گرفتار آمده است.

کرونا در واقع به مرکز بحران سیستم سرمایه داری جهانی کنونی حمله کرده است. یعنی به مسئله "تعادل"، تعادل میان تمدن‌های قدیمی سرمایه داری و قدرت‌های نوظهور. سیستم سرمایه داری فقط در شرایط عدم تعادل و ناموزونی می تواند بعنوان یک سیستم جهانی به حیات خود ادامه دهد. در حالیکه کرونا گرایش به سمت تعادل را سرعت بخشید و می بخشد.کرونا نشان داد که چین و کشورهای شرق آسیا مانند کره جنوبی، تایوان، سنگاپور اکنون در موقعیت بهتری برای مقابله با بحران‌ها قرار دارند تا آمریکا و اروپا و در عین حال موقعیت آنها را نسبت به مراکز قدیمی سرمایه داری تقویت کرد. اما گرایش به سمت تعادل موجب برتری این قدرت بر دیگری نخواهد شد بلکه موجب فروپاشی کل سیستم می شود. منظور از فروپاشی سیستم سرمایه داری جهانی، فروپاشی کشورها نیست، بلکه فروپاشی آن عاملی است که این سیستم را سرپا نگه داشته و موجب انسجام آن شده است. یعنی جستجوی سود. بحران کرونا بحران سودآوری و جهانی است که براساس سودآوری به یکدیگر متصل شده است. این جهان، این سیستم باید جای خود را به جهانی دیگر، به سیستمی دیگر بدهد که عامل انسجام آن نه سودآوری که رفع خردمندانه نیازهای اجتماعی است. بحران کرونا حرکت تاریخ را در این جهت سرعت خواهد بخشید، حرکتی که فقط با یک جنگ جهانی به بهای نابودی همه بشریت می توان جلوی آن را گرفت... ادامه