سرمقاله 754

از 17 شهریور شاهنشاهی

تا 17 شهریورهای ج. اسلامی

17 شهریور امسال، 42 سال از حادثه خونین کشتار تظاهرکنندگان در میدان ژاله تهران گذشت، کشتاری که در سال 57 با آغاز حکومت نظامی در 12 شهر ایران برقرار شد. ابعاد 17 شهریور را تا حدودی می توان با حوادث دی ماه 96 و آبان 98 مقایسه کرد هر چند که دو واقعه اخیر جنبه سراسری داشتند، در حالیکه در 17 شهریور 1357 تنها مردم تعداد معدودی از شهرهای بزرگ ایران و در راس همه آنها تهران در تظاهرات شرکت داشتند. تمایز دیگر 17 شهریور و تظاهرات بزرگ سال های اخیر در نوع واکنش رژیم شاه و جمهوری اسلامی است. شاه بدلیل برقراری نوعی دیکتاتوری فردی و اختناق سیستماتیکی که ساواک بر آن تسلط داشت، هرگز با جنبش های خیابانی جدی روبرو نشده بود و تجربه ای در مقابله با اینگونه جنبش ها نداشت. به محض آغاز اولین نشانه های تظاهرات و انقلاب شاه به بزرگترین اشتباه خود دست زد و ارتش را به خیابان ها و مقابله خونین با مردم کشاند. در حالیکه جمهوری اسلامی از پایان دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی بطور مداوم در حال تشکیل واحدهای سرکوب و ضد شورش و آمادگی برای مقابله با شورش های خیابانی است. به همین دلیل هم مردم که همچنان متکی به تجریه انقلاب 57 هستند و هم حکومت تجربه بیشتری در زمینه جنبش ها و شورش های خیابانی و شهری دارند. تمایز دیگر در گسترده شدن جامعه شهری در ایران است. در دوران شاه ما همان 12 شهریور را داشتیم که در آن حکومت نظامی اعلام شد. در حالیکه اکنون حداقل 140 شهر داریم که نه تنها ظرفیت جنبش ها و شورش های خیابانی در آنها وجود دارد، بلکه این ظرفیت ها در عمل هم بصورت شرکت در این شورش ها دیده می شود.   

بحث دیگری که هر بار در سالگرد 17 شهریور در می گیرد در میان بخشی از سران حکومت است که با اتکا به تجربه انقلاب 57 مدعی هستند که سرکوب نکردن مردم باعث سقوط شاه و پیروزی جنبش مردم شد و بنابراین حکومت اسلامی نباید "اشتباه" شاه را تکرار کند... ادامه